Niš(vil)-dragulj juga
Foto: Jelena Blesić
Dosta toga je već rečeno o bogatoj istoriji Niša, okolnim prirodnim ljepotama, srdačnim ljudima (karakteristični južnjački temperament), fantastičnoj turističkoj i gastonomskoj ponudi stoga je teško odrediti odakle početi priču.
Piše: Jelena Blesić
Grad na Nišavi je iznjedrio čak dva rimska cara: Konstancija III i Konstantina Velikog, jednog od najuticajnijih rimskih vladara uopšte. Značajan broj znamenitih ličnosti potiče odavde: vojvoda Stevan Sinđelić, političar Nikola Uzunović, prvi upravnik vrbaske banovine Svetislav Tisa Milosavljević kojeg Banja Luka pamti i danas, političar Dragiša Cvetković, pisac Dušan Radović, pjesnik Branko Miljković, reditelj Želimir Žilnik, kompozitor Kornelije Kovač, glumci Tanasije Uzunović i Predrag Miki Manojlović, pjevači Aki Rahimovski i Bilja Krstić te možda i najpoznatiji Nišlija- Šaban Bajramović, kralj romske muzike.
Veliki dio života u NIšu je proveo i velikan srpske književnosti Stevan Sremac napisavši ovdje neka od svojih najznačajnijih dijela. Vodeći svojevrsnu hroniku čaršijskih zbivanja utkao je mnoge lokalce u svoja djela. Čuveni film “Ivkova slava” je istinit događaj a Sremac ju je od zaborava sačuvao istoimenom pripovjetkom. Dobrodušne Nišlije su mu se odužile čuvenim “Kalčom”- spomenikom u samom centru i muzejom u njegovu čast.
Niš je moderan grad, vojni, administrativni, univerzitetski i kulturni centar istoimenog okruga. Dva najznačajnija kulturna događaja su Filmski susreti te džez festival Nišvil. Oba se odvijaju na živopisnoj i dobro očuvanoj tvrđavi odakle se pruža fantastičan pogled na Nišavu i grad. Na tvrđavi se nalazi i simpatična gradska bašta- lijepo uređen mini botanički vrt sa paunovima i zečevima, nekoliko ugostiteljskih objekata (preporuke), niz predivnih grafita koji oslikavaju neosporan urbani duh, spomenici iz rimskog doba, Bali-begova džamija iz 1523. godine te Nišvil džez muzej osnovan 2018. godine. Kupovinom ulaznice (odnosno donatorske karte, kako je i na samoj ulaznici naznačeno) od simboličnih 150 dinara (nešto manje od 3KM) direktno pomažete rad muzeja i organizaciju same manifestacije koja nije ni jeftina ni jednostavna. Svoj doprinos možete dati i kupovinom suvenira kod ljubaznog osoblja nakon uživanja u zanimljivoj postavci smještenoj u nekadašnjem hamamu. Vidjećete razne instrumente, ploče, antikvitete, pročitati zanimljivosti o festivalu i učesnicima, vidjeti prelijepe slike lokalnih umjetnika, još jedan spomenik Šabanu Bajramoviću (glavni je na keju), stare plakate kojima su se najavljivale svirke širom bivše Jugoslavije (i u Banjaluci), izložbe stripova…
Festival ima internacionalni karakter i najposjećeniji je džez festival jugoistočne Evrope. Ministarstvo kulture Republike Srbije mu je dodijelilo status “Manifestacija od nacionalnog značaja”. Mnogi evropski i svjetski eminentni časopisi imaju samo riječi hvale za fuziju autentičnog balkanskog melosa sa džezom. Dovoljno je reći da ga je “The Guardian” uvrstio u top 10 svjetskih džez festivala, iako je relativno mlad, osnovan tek 1995. godine.
Do sada su nastupile mnoge domaće i svjetske zvijezde: Solomone Burke, The Original Blues Brothers Band, Brussels Jazz Orchestra, Inner Circle, Gipsy Kings, Omar Hakim, Nouvelle Vague, Joss Stone, Bob Geldof (donirao je svoju usnu harmoniku muzeju), Lenny White, Bill Evans, Stanley Jordan, Tom Harell, Candy Dulfer, Benny Golson, Mungo Jerry Blues Band, Šaban Bajramović, Esma Redžepova, Vasil Hadžimanov, Bisera Veletanlić, Rambo Amadeus, Vlatko Stefanovski, Nada Pavlović (gospođa koja je odbila da bude glavni vokal svjetski poznate disko grupe Boney M), Bora Dugić, Zoran Predin, Leb i sol te brojni drugi. U sklopu pratećeg programa postoje brojne radionice, razne izložbe i promocije ne samo džeza već i drugih vidova umjetnosti.
Pošto kažu da slika govori više od hiljadu riječi ostavljam vas da uživate u ljepotama te istorijskim spomenicima ovog grada posebnog po mnogo čemu a najviše po tome što ima nešto što mnogo veći i uređeniji gradovi nemaju i što generalno malo koji posjeduje a to je - duša.
Sponenik Milnaskom ediktu
Fotografije: Jelena Blesić
