Josif Pančić - Ljekar i botaničar
Josif Pančić je bio ljekar, botaničar, osnivač Zoološkog i Botaničkog kabineta, tvorac ogledne botaničke bašte, osnivač Geološkog zavoda kao i prvi predsjednik Srpske kraljevske akademije.
Autor: Impuls
Rođen je 17. aprila 1814. godine u selu Ugrini (današnjoj Hrvatskoj), a umro 25. februara 1888. godine u Beogradu. Osnovnu školu je završio u Gospiću, a potom upisao gimnaziju u Rijeci. U tada šestorazrednoj gimnaziji u kojoj se nastava izvodila na latinskom jeziku, Josif je, osim solidnog znanja iz svih predmeta, stekao i sposobnost da se potpuno služi latinskim i njemačkim jezikom, a sam je naučio francuski, engleski, talijanski i malo španskog. Nakon završetka gimnazije, upisao se na visoku školu REGIA ACADEMICA SCIENTIARUM (1830) u Zagrebu, na Filozofski fakultet. Međutim, obzirom da su prirodne nauke, za koje je Pančić imao posebnu sklonost, bile slabo zastupljene na tom fakultetu, upisuje se na Medicinski fakultet u Pešti na kome se u to vrijeeme održavala i nastava iz prirodnih nauka. Studije je okončao doktorskom disertacijom iz botanike pod naslovom "Taxilogia botanica".
Njegovo najznačajnije botaničko otkriće je nova vrsta četinara – omorika, koju je otkrio u selu Đurići na planini Tari, 1887. godine, dao joj naučni naziv i opis. i koja je po njemu dobila ime Pančićeva omorika.
Pančićeva omorika
Za doktora medicine je promovisan 7. septembra 1843. godine. Prva Pančićeva služba nije bila državna. Zaposlio se u Rukbergu (Banat) kao domaći učitelj i ljekar. Poslije Rukberga se vraća u rodni kraj i nakon kratkog perioda, odlazi u Beč. U toku godine dana u Prirodnjačkom muzeju je proučio i odredio do tada prikupljene biljke i istovremeno slušao predavanja čuvenog botaničara Endlera. Za vrijeme boravka u Beču došao je u dodir sa Miklošičem i Vukom. Po Vukovom savjetu odlazi u Srbiju i u drugoj polovini maja 1846. godine, za vlade kneza Aleksandra Karađorđevića, stiže u Beograd. Prvo postavljenje, kao kontraktualni ljekar i fizikus Jagodinskog okruga, dobio je u februaru 1847. godine. Krajem iste godine dobio je premještaj u Kragujevac gdje je postavljen za privremenog okružnog fizikusa. Četiri godine kasnije Pančić je postavljen za profesora prirodnih nauka u Liceju, prvo pod ugovorom, a potom je Josif Pančić postavljen za redovnog profesora u Liceju. U Liceju, a kasnije Velikoj školi, Pančić je radio do kraja života.
Nije lako ni jednostavno razumjeti, a još manje ocijeniti značaj pedagoškog rada Josifa Pančića, posebno iz današnje perspektive tehnološki razvijenog društva u eri elektronske komunikacije, obilja informacija, lako pristupačnih baza i intenzivne razmjene podataka. Međutim, nesporna je činjenica da je Pančićev prilog utemeljenju i daljem razvoju, ne samo Univerziteta u Beogradu, već cjelokupnog školskog sistema Kneževine Srbije, ogroman. Čovjek široke kulture, poliglota, stvorio je srpsku naučnu terminologiju velikog broja naučnih disciplina. Osnovao je Mineraloški i Geološki zavod, Zoološki i Botanički kabinet i oglednu Botaničku baštu.
Kada je Licej transformisan u Veliku školu, uvedena je i funkcija rektora. Josif Pančić je 6 puta bio rektor Velike škole a kada je Filozofski fakultet podijeljen na dva odsjeka: Istorijsko-filološki i Prirodno-matematički, profesori Prirodno-matematičkog odsjeka su izabrali Pančića za svog starješinu. Pod teretom obaveza, Pančić upućuje molbu Akademskom savetu da ga oslobodi predmeta agronomija, a od 1877. godine zadržava samo Katedru botanike i upravu Botaničke bašte.
U toku svoje plodne univerzitetske karijere Pančić je napisao prvi udžbenik zoologije "Jestastvenica za učenike velike škole", dio prvi: Zoologija, Zoologija po Miln-Edvardsu, Agasicu i Lajnisu 1864. godine, zatim "Jestastvenica za učenike Velike škole", dio treći: Mineralogija i Geologija, Mineralogija i Geologija po Naumanu i Bedantu, 1867. godine i Jestastvenica za učenike Velike škole, dio drugi: Botanika, Botanika po Šlajdenu 1868. godine. Dopunjeno izdanje Zoologije se štampa 1872. a drugo izdanje Botanike 1873. godine. Pedagošku studiju "Jestastvenica u osnovnoj školi", u kojoj obrazlaže uvjerenje da je neophodno uvesti jestastvenicu (nauka o prirodi) u osnovne škole, je objavio 1876. godine.
Tokom svog višegodišnjeg rada, Josif Pnčić je otkrio 102 i opisao oko 2.500 biljnih vrsta. Proučavao je ptice i ribe i otkrio dvije vrste skakavca. Njegovo najznačajnije botaničko otkriće je nova vrsta četinara – omorika, koju je otkrio u selu Đurići, na planini Tari, 1887. godine, dao joj naučni naziv i opis. i koja je po njemu dobila ime Pančićeva omorika.
