Danas je ova tvrđava-muzej jedna od najpoznatijih turističkih destinacija u Bugarskoj, a evo i zašto!
Baba Vida je srednjovekovno utvrđenje kod Vidina na Dunavu na severozapadu Bugarske, izgrađeno u 10. veku na temeljima stražarske kule iz rimskog perioda. Legenda kaže da je tvrđava dobila ime po Vidi, neudatoj ćerki jednog bugarskog cara. Tokom srednjeg veka bila je glavna odbrambena fortifikacija severozapadne Bugarske i na njoj možemo identifikovati nekoliko građevinskih perioda.
Deo tvrđave iz perioda 10. veka je uništen i ona je ponovo podignuta za vreme vladavine Ivana Stratsimira (1356-1396). Većina zgrada koje su izgrađene u tom periodu ostala je netaknuta. Unutrašnji deo utvrđenja služio je kao odbrana u slučaju napada i osvajanja spoljašnjeg zida. Kada bi došlo do napada, vladar bi se sa svojom gardom utvrdio u unutrašnjoj tvrđavi, gde su se nalazile prostorije zamka i skladište za municiju.
Uzbudljiva istorija utvrđenja
Baba Vida nikada nije zauzeta silom te su je Turci nazvali i Devičanskom tvđavom. Tokom Osmanske vladavine služila je kao skladište za oružje i zatvor. Od kraja 17. veka, započete su arhitektonske rekonstrukcije tvrđave kako bi bila prilagođena za borbu vatrenim oružjem. Iz ovog doba ostale su puškarnice za malokalibarske topove na spoljnom zidu ograde i nekoliko kontrafora.
U 18. veku postaje prebivalište Osmana Pazvantoglua, nakon čega ponovo dobija zatvorsku namenu. Ciglane nadogradnje na unutrašnjem zidu ograde, kao i krovovi na kulama napravljene su početkom 19. veka. Osnovni plan tvrđave nije pretrpeo veće promene. Površina tvrđave je 9.5 hektara, okružena je zaštitnim rovom širine 12 i dubine 6 metara. Rov je punjen vodom iz Dunava.
Rov oko utvrđenja je punjen vodom iz Dunava
Tvrđava ima približno kvadratni oblik, orijentisana svojim uglovima u svetskim pravcima. Uzdiže se na velikom zavoju na obali Dunava. Nalazi se u prirodnom okruženju, između centra Vidina i Dunava. Na starim fotografijama vidimo gusto zelenilo, dok danas, u nedostatku zelenila, jasno možemo videti rov koji ga okružuje.
Tokom vekova, Baba Vida je menjala svoje granice i oblik
Spomenik kulture od nacionalnog značaja
Baba Vida je jedina u potpunosti očuvana srednjovekovna tvrđava u Bugarskoj. Od 1956. do 1962. godine izvedena su prva arheološka iskopavanja tokom kojih su pronađeni kulturni slojevi iz rimske, vizantijske, ranobugarske, kasnobugarske i osmanske ere. Dvorac je otvoren za posete od 1958. godine, a 1964. godine proglašen je spomenikom kulture od nacionalnog značaja i tada stiče pravnu zaštitu.
Stručnjaci u izveštaju iz 2016. godine iznose mišljenje da su kule u lošem stanju i da su potrebni radovi na utvrđivanju, restauraciji i konzervaciji. Tada su restaurirana poslednja dva metra natkrivenih kula u skladu sa dokumentacijom, starim fotografijama i arhivskom dokumentacijom. Restauracija je uspešno urađena te se granica originalnog kamenog zida jasno razlikuje od nadgrađenog. Najočuvaniji su zid i kule koji se nalaze do reke. Bedemi tvrđave ostali su u potpunosti autentični što se može potvrditi poređenjem sa starim fotografijama.
Od 1964. godine, ovaj objekat je spomenik kulture od nacionalnog značaja
Tvrđava kao muzej
Utvrđenje je u potpunosti revitalizovano i pretvoreno u tvrđavu-muzej. U samoj tvrđavi sačuvan je niz nalaza i podataka o njenoj istoriji. Restauracije ističu muzejsku zbirku i stvaraju nekadašnju atmosferu u tvrđavi. Od postavke treba izdvojiti zatvorske ćelije u kojima se mogu videti sprave za mučenje, figure dželata i zatvorenika kao i topovi i vešala koji su izloženi na jednoj od terasa. Leti se održava škola mačevanja kako za starije, tako i za najmlađe posetioce.
U prolazu između jugoistočnog spoljnog i unutrašnjeg zida Dunava, izgrađena je scena za letnje pozorište sa 350 mesta, gde se održava festival „Vidinski dani pozorišta“, kao i koncerti, venčanja i druge vrste proslava. Unutrašnje dvorište se koristi kao izložbeni prostor. Jedinstvena arhitektura ove tvrđave zapečaćena je u preko 50 bugarskih i stranih filmova.
U neposrednoj blizini utvrđenja nalazila se osmanska fabrika baruta izgrađena u 19. veku. Fabrika je 2015. godine u okviru programa „Kulturno nasleđe i savremena umetnost“ dobila priliku da bude revitalizovana te je nakon restauriracije i konzervacije u objektu smešten Epigrafski centar sa arheološkim muzejem i lapidarijumom. Od novih namena treba izvojiti sanitarni čvor koji se nalazi u sklopu Epigrafskog centra.
Parking nije dostupan u bližem okruženju. Tvrđava nije prilagođena potrebama osoba sa invaliditetom jer se do vrha može doći isključivo uskim kamenim stepeništima. Unutar tvrđave ne postoje ugostiteljski objekti, ali se u bližem okruženju nalazi par objekata pored reke. Kako na ovom mestu nisu vršena nova istraživanja i arheološka iskopavanja još od 1990. godine, sigurni smo da utvrđenje idalje skriva mnoge tajne u zidovima, tamnicama i pejzažima.
Danas je Baba Vida jedna od najpoznatijih turističkih destinacija u Bugarskoj.
Autor: Sara Pilipović - gradnja.rs
