Planinski region Nagorno-Karabah, bez izlaza na more, predmet je neriješenog spora između Azerbejdžana, u kom se nalazi, i njegove etničke jermenske većine, koju podržava susjedna Jermenija.
Vlada Jermenije proglasila je ratno stanje zbog eskalacije situacije u tom regionu, a objavljena je i opštu mobilizacija. Sukob sa Azerbejdžanom oko pomenute teritorije traje decenijama, a u posljednjih nekoliko mjeseci tenzije su sve veće.
Jermenija i Azerbejdžan su zemlje koje su bile dio Sovjetskog Saveza prije raspada 1991. godine. Tokom 1988, pred kraj sovjetske vlasti, azerbejdžanske trupe i jermenski secesionisti započeli su krvavi rat koji je faktički nezavisnu državu ostavio u rukama etničkih Jermena kada je 1994. godine potpisano primirje.
Pregovori nisu doveli do trajnog mirovnog sporazuma, a spor je ostao jedan od "zamrznutih sukoba" postsovjetske Evrope.
Konfikt vuče korene više od jednog vijeka u nadmetanju između hrićanskih Jermena, turkijskih naroda i persijskog uticaja.
Karabah naseljen hrišćanskim Jermenima i Azerima postao je u 19. vijeku dio Ruskog carstva. Dvije grupe živjele su u relativnom miru, iako je bilo brutalnih akcija sa obe strane tokom 20. vijeka.
Po završetku Prvog svjetskog rata i boljševičke revolucije u Rusiji, novi sovjetski lideri su, kao dio svoje politike u regionu osnovali Nagorno-Karabah autonomni region, sa većinskom etničkom jermenskom populacijom u okviru Socijalističke Republike Azerbejdžana. Kako je sovjetska kontrola popuštala pred kraj osamdesetih, tinjajući jermensko-azerbejdžanski spor eksplodirao je u nasilje kada je parlament ovog regiona proglasio pridruženje Jermeniji, piše BBC.
Tokom borbi, u kojima je život, kako se procjenjuje, izgubilo između 20.000 i 30.000 ljudi, etnički Jermeni stekli su kontrolu nad regionom. Oni su takođe pogurali zauzimanje azerbejdžanske teritorije izvan Karabaha, stvarajući tampon-zonu koja povezuje Karabah i Jermeniju.
Raspadom Sovjetskog Saveza, krajem 1991. godine, Karabah se proglasio nezavisnom republikom, dodatno eskalirajući sukob u rat punih razmera. Taj de facto status nije priznat nigde. Iako Jermenija sama nikada nije zvanično priznala nezavisnost regiona, ona jeste postala njegov glavni finansijski i vojni podržavalac. Prekid vatre pod ruskim posredstvom potpisan je 1994. godine, ostavljajući Karabah i ostatke azerbejdžanske teritorije oko enklave u jermenskim rukama.
Tokom borbi, u kojima je više od milion ljudi napustilo svoje domove, etničko Azerijsko stanovništvo, oko 25 odsto ukupnog broja pre rata, pobjeglo je iz Karabaha i Jermenije, dok su etnički Jermeni pobegli iz ostatka Azerbejdžana. Nijedna grupa stanovništva nije mogla da se vrati kući od kraja rata.
Od tog primirja, region je bure baruta. Azeri negoduju zbog gubitka teritorije koju smatraju svojom, dok Jermeni ne pokazuju spremnost da je vrate.
Na referendumu održanom u decembru 2006. godine, koji je Azerbejdžan proglasio nelegitimnim, region je dobio novi ustav. Iako je bilo povremenih sastanaka lidera, sve je zastalo kršenjem prekida vatre, a najozbiljniji sukob, do danas, bio je u aprilu 2016. godine kada su desetine vojnika poginule sa obje strane.
Nezavisne/Kurir
