CRVENI KARTON - Hodeći ulicama srpskim
Ilustracija Jelena Žilić, iz knjige „Žene BiH“
Šta je zajedničko pilotima, rudarima i vladarima? To što su - srpski! Srpske su i sestre, i vitezovi, a dakako i sokolovi. Vjerovali ili ne, u Banjaluci čak 14 ulica i trgova u svom zvaničnom nazivu ima prefiks srpski. Tako se to radi u Republici Srpskoj!
Piše: Milkica Milojević
Ne vjerujete? Pa, ko je dokon i ko ima strpljenja, nek slobodno prečešlja spisak od 711 ulica banjalučkih i provjeri.
Dakle, uz Put srpskih branilaca, Bulevar srpske vojske, trgove Srpskih vladara, Srpskih junaka i Republike Srpske, u Banjaluci možete hoditi i Ulicom Kola srpskih sestara, te ulicama srpskih, kako slijedi: vitezova, dobrovoljaca, oslobodilaca, pilota, sokolova, ustanika i rudara. Uz sve to, Banjaluka ima i Srpsku ulicu. Za svaki slučaj.
Ako sam nekog izostavila, srpski skrušeno molim da mi oproste.
Jer, nešto su me posebno dirnuli srpski rudari. Mrski komunistički režim nas je ubjeđivao da su rudari radnička klasa, al' nek smo im zakajlali! Rudari nisu rudari, ako nisu srpski!
Prije rata, ovog posljednjeg, Banjaluka je imala Rudarsku ulicu. Tako se zvala glavna ulicu u naselju Lauš, gdje je nekad bio rudnik. Danas je to Karađorđeva ulica. Od rudara su ostali samo oni pravi – srpski, kojima je zapao jedan zabačeni krak nekadašnje Rudarske.
Ako ćemo pravo, nepravda je to! Dobro, rudari, sve pet, ali gdje su, moliću lijepo, srpski konobari i kuvari, srpski majstori, šoferi i poštari, pa nadaleko čuveni srpski njegovatelji, programeri i IT inženjeri, pa čestite srpske čistačice, pralje i medicinske sestre... Svi su oni pronijeli Evropom slavu vrijednih i poslušnih srpskih pečalbara. Šalju nam evropske evre, da ne skapamo od gladi u našoj lijepoj srpskoj zemlji, a mi ih zaboravili! Nije to u redu.
E sad, vrli brojač neki mogao bi reći da zakeramo. Jer, šta je 14 srpskih, u odnosu na ukupno 711 ulica! I to u najvećem gradu Republike Srpske. Pih, sitnica, koju može primijetiti samo okorjeli autošovinista!
U svoju odbranu moram reći da sa brojem 14 ne završava srbovanje na plavim tablama sa imenima ulica. Ma kakvi!
Ima Banjaluka i Ulicu 9. januara, znate Dana Republike, kad se pravi parada. Pa Ulicu 28. februara, kad je usvojen prvi ustav Republike Srpske, koja se tada zvala Srpska Republika BiH. Ima i Ulicu 12. maja. Iako je taj datum Dan medicinskih sestara, ulica nije posvećena njima, nisu to srpske, nego međunarodne sestre. Ova je ulica ustanovljena u čast Vojske Republike Srpske, koja je osnovana na taj dan, istorijske 1992.
Onda, tu je i Vidovdanska ulica, pa Raška ulica, pa bulevari i ulice srpskih vojvoda redom: Živojina Mišića, Stepe Stepanovića, Petra Bojovića, Radomira Putnika i još petorice vojvoda raznih.
Vojvoda Prijezda ima čaк dvije ulice: jednu kao vojvoda Prijezda iz narodne pjesme, a drugu kao Todor od Stalaća, što mu je bilo, što bi se reklo svjetovno, istorijsko ime.
Kakve veze slavne vojvode imaju s Banjalukom? Pa nikakve, ali nema veze!
Onda, tu je sva sila junaka iz epskih narodnih pjesama. Miloš Obilić, vele zadrti istoričari, nije postojao, ali ipak se u Banjaluci po njemu zove jedno naselje, Obilićevo, koje stari Banjalučani uporno zovu Mejdan. А uz to Obilić ima i svoju ulicu.
Banjaluka ima i ulice Kraljevića Marka i majke mu Jevrosime, Ivana Kosančića, Milana Toplice, Bolanog Dojčina, Banović Strahinje, Zmaj Ognjenog Vuka, Srđe Zlopogleđe ...
Tu je i sijaset ulica nazvanih po patrijarsima, popovima, manastirima... dakako srpskim – pravoslavnim.
Iako je od zaborava sačuvao mnoge srpske narodne pjesme, naročito one sa Zmijanja, čuveni kompozitor i etnomuzikolog Vlado Milošević nema svoju ulicu u svom rodnom gradu.
I nije jedini. Ima još sijaset zaslužnih Banjalučana i Banjalučanki, čijih imena nema na plavim tablama. Nije da građani nisu pokušavali da ih uguraju u to elitno društvo, ali ne ide to glatko. Eto, pjesnikinja Nasiha Kapidžić Hadžić i partizanska heroina Vahida Maglajlić su predložene, ali su skinute sa dnevnog reda. Nešto se ne uklapaju u šemu!
E sad, neki su građani i udruženja bili malo mudriji, pa su se okanili ideoloških prepucavanja i izborili se da ulice u kojima žive nose sasvim drugačija imena. Nedavno je Banjaluka dobila Čarobnu ulicu. Mještani su, vele, pravi čarobnjaci, jer poslije svake kiše volšebno poprave makadamski put u svojoj ulici, koja se nalazi svega pet kilometara od Trga Krajine.
A ima Banjaluka i Ulicu dječjeg osmjeha, pa Cvjetnu ulicu, Malu ulicu, Livadsku, Božursku i Ulicu kestenova.
Eto, svašta narodu na um padne!
Shodno tome, a u skladu sa aktuelnom političkom situacijom, a zna se kakva je situacija, opet se vascijeli svijet ispizmio na srpski narod, elem povodom svega toga, ne bi bilo loše da se jedna ulica zove „A šta su oni nama radili“.
Mislite, ne ide to? Predugo? Ma kakvi! Evo, Ulica vojvode Uroša Drenovića ima u bocu jednak broj slova. A može se pisati samo ćirilicom, jer to vam je onaj, što bi se danas reklo kontroverzni, četnički vojvoda sa Manjače. Koji je onomad tamanio partizane i civile po Kozari, a danas u Banjaluci ima svoju ulicu.
Naravno, niko ne može zamisliti Ulicu Uroša Drenovića u Tuzli ili Sarajevu. Ali, sa Ulicom A šta su oni nama radili, sasvim je druga stvar.
Čak bi bilo zgodno, u cilju suživota i pomirenja, da svaki grad u BiH ima Ulicu A šta su oni nama radili. Pa nek svako čita po svom.
Kolumne „Crveni karton", su dio serije „Impuls semafor“.
Autor: Impuls
