Posljedice monopola u šumama „Šumskoprivredne osnove“ na osnovu nepouzdanih podataka
Foto: Srna
Potpuni monopol koji ima u ovoj oblasti omogućio je firmi „Šuma-plan” iz Banjaluke da od opština i gradova u Republici Srpskoj u prošloj i ovoj godini naplati preko milion maraka za izradu obavezujućeg dokumenta – šumskoprivredne osnove za šume u privatnoj sredini. Ni to, izgleda, nije bilo dovoljno pa su u ovoj firmi osmislili kako da uz minimalna izdvajanja ostvare maksimalan dobitak.
Piše: Miljan Kovač
Zaobilazeći i propise i obaveze iz tenderske dokumentacije, zaobišli su i katastar, bez čijih podataka izrada šumskoprivredne osnove nije moguća. Tačnije, umjesto da koristi katastarske podatke Republičke uprave za geodetsko-imovinske i pravne poslove (RGURS) i za to plati naknadu, koja nije mala, “Šuma-plan” je do podataka dolazio “zaobilaznim putem”. Na taj način, osim što je budžet RS zakinut za stotine hiljada maraka, prekršen je zakon, obaveze propisane tenderskom dokumentacijom, a valjanost izrađenih dokumenata dovedena u pitanje.
Dobojski slučaj
Šumskoprivredna osnova predstavlja osnovni plan za gazdovanje šumama u privatnoj svojini, koju naručuju i čiju izradu plaćaju opštine i gradovi. Lokalne zajednice ovaj dokument ustupaju šumskim gazdinstvima koja posluju na određenom području, na osnovu čega se planira i kontroliše eksploatacija privatnih šuma. Izrađuje se na period od deset godina.
Dakle, polazišna tačka za izradu ovog plana jesu katastarski podaci kojim se utvrđuje vlasništvo nad određenom šumom. Jedina zakonom ovlaštena institucija koja raspolaže takvim podacima jeste RGURS.
Tenderskom dokumentacijom, koja se koristi za izbor najpovoljnijeg ponuđača za izradu ovog dokumenta, jasno je predviđeno korištenje navedenih podataka.
Niz je primjera da pri izradi šumskoprivrednih osnova „Šuma-plan“ nije koristio usluge RGURS -a, bar ne na propisan način. Svakako najinteresantniji je primjer usluge koju je ovo preduzeće radilo po narudžbi grada Doboja.
Kroz proceduru javne nabavke, koju je pokrenula Gradska uprava Doboj za izbor najpovoljnijeg ponuđača za izradu šumskoprivredne osnove za šume u privatnoj svojini na području ovog grada površine cca 11 750 hektara, prihvaćena je ponuda „Šuma-plana“ vrijedna 154 400 maraka bez PDV-a.
Ugovor o javnoj nabavci usluga potpisan je 18. aprila 2023. godine. Kao rok za izvršenje usluge određen je 15. novembar iste godine.
Nakon što je posao obavljen, izvršen je i naknadni nadzor usluge izrade šumskoprivredne osnove. Ovaj posao direktnim sporazumom dodijeljen je Istraživačko-razvojnom i projektnom centru (IRPC) „Šuma Republike Srpske“. Ugovor u vrijednosti od 2 980 maraka bez PDV-a, zaključen je 23. januara ove godine.
U izvještaju o naknadnom nadzoru, koji je u našem posjedu, između ostalog se navodi: “Površine privatnih šuma i šumskog zemljišta su definisane površinama katastarskih čestica (parcela), koje su sumirane po katastarskim opštinama i ukupno za grad Doboj, a preuzete su iz RGURS-a“.
U izvještaju se ne konstatuju nikakvi propusti i zaključuje se da je sve urađeno u skladu s propisima.
Ipak, sudeći prema dokumentu iz Područne jedinice RGURS-a u Doboju, stvari stoje nešto drugačije. U ovoj instituciji tvrde da saradnje s banjalučkom firmom u periodu izrade šumskoprivredne osnove nije bilo.
Prema dopisu koji je iz ove područne jedinice upućen jednom privrednom subjektu (ime poznato redakciji) od 21. februara 2023. godine do 21. januara 2024. godine u Područnoj jedinici RGURS-a Doboj nema evidentiranih zahtjeva na ime „Šuma-plan“ d. o. o. Banjaluka.
I pored toga, osnivač ovog preduzeća, Duško Topić tvrdi da je ipak sve urađeno u skladu sa zakonom.
“Mi kao “Šuma-plan” smo, pošto se tu koriste podaci iz prethodne šumskoprivredne osnove gdje to sve ima, mi smo tražili zvanično od RGURS-a, tražili pristup geoportalu, gdje smo vršili ažuriranje tih starih parcela, tako dali smo izjavu o korištenju tih podataka, sve po propisu, platili uslugu. Dobili odobrenje od RGURS-a, sve se to nalazi u zapisnicima, sve u redu i tako to”, kaže Topić u izjavi za Impuls.
(Ne)zvanični podaci
Međutim, na stranici e-katastra, jasno je naznačena njena namjena: “E-katastar je aplikacija za pregled katastarskih podataka putem interneta (Geoportala Republičke uprave za geodetske i imovinsko-pravne poslove Republike Srpske)”.
Dalje se precizno navodi i za šta se na ovoj stranici dostupni podaci mogu odnosno ne mogu koristiti.
“Svi podaci prezentovani na ovom mjestu su nezvanični i ne mogu se koristiti ni za kakve lične ili poslovne potrebe ili namjene”.
Pretplata za pravna lica, za korištenje ove usluge je 600 maraka.
Za korištenje podataka RGURS-a redovnim putem, posredstvom područnih jedinica po propisanim cijenaama i u skladu sa Zakonom o naknadama za vršenje usluga premjera i korištenje podataka katastra nepokretnosti i katastra zemljišta RS, za podatke neophodne da se izradi šumskoprivredna osnova na području Doboja trebalo bi izdvojiti cca 50 000 maraka.
Toliko bi otprilike koštala ova usluga i na području Prijedora gdje je “Šuma-plan” takođe radio šumskopravnu osnovu. Ugovor vrijedan 149 843,85 maraka bez PDV-a, zaključen je 9. novembra 2022. godine.
I u Područnoj jedinici RGURS-a u Prijedoru kažu da “Šuma-plan” u vrijeme izrade šumskopravne osnove, odnosno u periodu od 9.novembra 2022. do 27. novembra 2023. godine nije koristio njihove usluge.
“Uvidom u evidenciju ove Područne jedinice obavještavamo Vas da navedeno preduzeće nije podnosilo zahtjev za preuzimanje podataka”, navodi se u dopisu kojim raspolažemo.
Identična situacija ponavlja se i u opštini Stanari, iako je riječ o maloj opštini s mnogo manjim resursima od onih koji su na području gradova Doboja i Prijedora.
Područna jedinica RGURS-a je takođe potvrdila da “Šuma-plan” od njih nije tražio nikakve podatke. Ugovor o izradi šumskopravne osnove ovo preduzeće je s opštinom Stanari zaključilo 30. oktobra prošle godine. Vrijednost ugovora je cca 40 hiljada maraka.
Po propisu ili po IRPC-u
To što u IRPC-u ovakav nedostatak nisu uočili – nije ništa novo, tvrde upućeni u „dobre odnose“ ovog centra i „Šuma-plana“.
Opštepoznato je da IRPC godinama vrši nadzor šumskopravnih osnova koje izrađuje „Šuma-plan“ i da zamjerki u pravilu nikada nema.
Međutim, baš ovih dana, upravo zbog sumnje u ta prijateljstva, prema pisanju portala Capital, Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede RS naložilo je „Šumama RS“ da provjere kvalitet terenskih radova na izradi šumskoprivredne osnove za područje opštine Rudo, koju je izradio „Šuma-plan“. Do ovoga je došlo nakon što je na nepravilnosti ukazao inženjer Predrag Milošević, IRPC „Šuma RS“.
Milošević je, kako navodi u dopisu, upućenom ministarstvu još početkom avgusta, o nepravilnostima upoznao između ostalih i direktora IRPC-a, ali nikakve reakcije nije bilo.
Zapravo, “Šuma-plan” je izradio šumskopravne osnove za skoro sve opštine i gradove u Republici Srpskoj, jer već godinama niko osim ovog preduzeće na tenderima ne može dobiti posao. Za sve te šumskopravne osnove IRPC nije imao zamjerki.
Za samo godinu dana “Šuma-plan” d. o. o. je potpisao 12 ugovora o javnim nabavkama, čiji je predmet “izrada šumskoprivredne osnove” s više opština i gradova. Vrijednost ovih poslova kreće se od 100 000 do pola miliona maraka. Ono što je posebno interesantno je da je “Šuma-plan” gotovo bez izuzetka uvijek jedini ponuđač na tenderima za ove javne nabavke. To i nije nikakvo čudo s obzirom da su, tvrde u konkurentskim firmama, uslovi na tenderima tako sročeni da unaprijed eliminišu svaku konkurenciju.
