Izumiranjem insekata ugrožena je „kičma“ našeg ekosistema
foto: Jelena Jevđenić
"Gubitkom insekata je na udaru i ekologija i ekonomija. Insekti su ''kičma'' svakog ekosistema, kao predatori ili plijen, kao recikleri nutrijenata i ono nama najpoznatije - polinatori. 75% cvjetnica i oko 35% usjeva hrane zavise isključivo od polinatora"
Autor: Jelena Jevđenić
Skoro polovina vrsta insekata je u velikom opadanju, a trećina bi mogla potpuno nestati, rezultati su studije koja je izašla prošle godine u časopisu Biological Conservation.
Ekosistem naše planete ne može funkcionisati bez insekata. Sudbine ljudi i insekata su isprepletene, a najveći krivac za njihovo nestajanje je zapravo čovjek.
Iva Miljević, ekolog i entomolog, kaže da se brojnost insekata rapidno smanjuje. „Iako ćemo u medijima uglavnom čuti informacije o izumiranjima kičmenjaka, važno je napomenuti da su insekti pod mnogo većom pretnjom od izumiranja.“
Kao i za izumiranje drugih vrsta, tako i kod izumiranja insekata faktori su razni, od načina proizvodnje hrane do klimatskih promjena.
Miljević ističe da razloga za izumiranje ove vrste ima više.
„Kada govorimo o razlozima izumiranja, mnogo ih je i retko je u pitanju samo jedan razlog. Glavni razlog je gubitak staniša koja uništavamo upravo mi, ljudi. Deforestacija, pesticidi, poljoprivreda, urbanizacija su su samo neki od negativnih uticaja.“
Klimatske promjene koje su prijetnja ne samo životinjama već i ljudima i biljnim vrstama su takođe jedan od razloga naglog nestajanja insekata.
“U zadnje vreme se takođe mnogo govori i o uticaju klimatskih promena. U slučaju klimatskih promena imamo problem kontinuirane i rapidne izmene klime, izmene na koju se mali broj insekata može prilagoditi ili migrirati. Npr. u slučaju previsokih temperatura i suše, prognoze za opstanak i oporavak populacija su na minimumu. S druge strane, imamo već potvrđenu situaciju ranijeg proljeća u slučaju čega se stvara problem hrane za organizme koje se javljaju u tačno određeno vreme svake godine i koji zavise od insekata kao hrane”, navodi Miljević.
U knjizi Šesto izumiranje, autorke i novinarke Elizabet Kolbert, problem klimatskih promjena je najveći u njihovoj brzini
Temperaturna promjena predviđena za nadolazueći vijek veličinom odgovara promjenama tokom posljednjih ledenih doba. Ali, iako je veličina promjene slična, brzina nije. Zatopljenje se danas odvija najmanje deset puta brže nego na kraju posljedenjeg ledenog doba, ali i svih ledenih doba prije njega. Tako se i organizmi moraju deset puta brže priviknuti na te promjene.
Iva Miljević Foto: Privatna arhiva
Iako su insekti jedna od najomrženijih vrsta ljudima, zapravo su jako bitna karika u funkcionisanju ekosistema. Smanjenje broja insekata vodi gubitku osnovnih, nezamjenjivih usluga čovječanstvu i prirodi. Ekosistemi ne mogu funkcionisati bez miliona insekata koji čine temelj prehrambenog lanca.
„Gubitkom insekata je na udaru i ekologija i ekonomija. Insekti su ''kičma'' svakog ekosistema, kao predatori ili plijen, kao recikleri nutrijenata i ono nama najpoznatije - polinatori. 75% cvjetnica i oko 35% usjeva hrane zavise isključivo od polinatora. Mnoge vrste riba, ptica, vodozemaca i gmizavaca su na direktnom udaru jer se njihova ishrana zasniva na insektima. Dakle, manje insekata znači i manje organizama koji su direktno zavisni od njih“ navodi Miljević i ističe da su insekti najbrojnija, a istovremeno i najmanje istražena grupa.
„Praćenje stanja je izuzetno kompleksan posao koji zahteva vreme i struku. Zemlje kao što su Njemačka, Velika Britanija, Holandija i SAD mogu da se pohvale uspešnim praćenjem stanja, makar za neke grupe“.
Miljević dalje navodi da je za ostatak svijeta situacija uveliko napoznata i prognoze se zasnivaju na opštim procjenama, a tako je i u BiH.
„Teško je dati detaljan osvrt na Bosnu i Hercegovinu. U našoj zemlji su istraživanja retka i sporadična, te nažalost ne postoje podaci na kojima bismo mogli zasnovati jedno kvalitetno istraživanje na ovu temu. Svakako je primetan opšti pad u brojnosti. Setite se vožnje na more pre 15-ak godina i količine insekata koja bi neslavno završila na vašoj šoferšajbni. Sad se pokušajte setiti slične situacije u skorije vreme. Ne možete, zar ne?“
Po rezultatima istraživanja objavljenim krajem 2017. na temelju podataka njemačkih naučnika, Evropa je u manje od 30 godina izgubila gotovo 80 posto ‘svojih’ insekata, a posljedica je nestanak više od 400 miliona ptica.
Mnoge vrste insekata će izumrijeti i prije nego ih imenujemo i opišemo kažu istraživači. Hitno je potrebno ponovno obnoviti staništa insekata, preispitati dosadašnju poljoprivrednu praksu, uz posebnu brigu o smanjenom korištenju pesticida i njihovoj zamjeni.
