Finansiranje za očuvanje biodiverziteta je poraslo, ali sredstva su uglavnom dolazila kao kreditna zaduženja

Foto: Impuls

Sredstva za razvoj biodiverziteta značajno su porasla 2022. godine, ali je novac uglavnom dolazio u obliku zajmova, a ne bespovratnih grantova, pokazuju novi podaci Organizacije za ekonomsku saradnju i razvoj (OECD).

Izvještaj OECD-a, koji je analizirao period od 2015. do 2022. godine, pokazuje da je finansiranje napora za zaštitu i obnovu prirode poraslo sa 11,1 milijardi dolara u 2021. na 15,4 milijarde dolara u 2022. godini.

Povećanje je uglavnom došlo od multilateralnih institucija – uglavnom razvojnih banaka – koje su povećale svoje finansiranje sa 2,7 milijardi dolara u 2021. na 5,7 milijardi dolara u 2022. godini, uglavnom nudeći povlašćene zajmove, koji su jeftiniji od zaduživanja pod komercijalnim uslovima.

O pitanju da li bi kreditno finansiranje trebalo da se obezbjedi zemljama u razvoju koje su već u dugovima za akciju u vezi sa klimom i prirodom, vodi se žestoka debata, a siromašnije zemlje i aktivisti za klimatsku pravdu pozivaju da se više novca isplati kao grantovi.

Povećanje sredstava za zaštitu bioraznolikosti biće ključno pitanje na UN-ovoj konferenciji COP16 u Kolumbiji krajem sljedećeg mjeseca, dok se zemlje suočavaju s izazovom ispunjavanja cilja mobilizacije 20 milijardi dolara do 2025. godine – iznosa dogovorenog prije dvije godine na COP15 u Montrealu. To će zauzvrat uticati na stvaranje novih nacionalnih planova bioraznolikosti, kažu stručnjaci, što bi također moglo pomoći u suzbijanju rastućih emisija ugljika.

Kako bi usmjerili dio tog novca, vlade su se na COP15 složile uspostaviti novi međunarodni fond za bioraznolikost uspostavljen u okviru Globalnog fonda za okoliš (GEF). S mukom je krenuo s mrtve tačke, dosad je primio jedva 200 miliona dolara.

"Od ključne je važnosti da istorijski i novi donatori dođu na COP16 sa značajnim novim najavama finansiranja za zemlje u razvoju - prvenstveno u vidu javnih grantova, a ne zajmova", rekao je Brian O'Donnell, direktor zagovaračke skupine Campaign for Nature.

Razlozi za zabrinutost

Iako je "svakako dobra vijest" da se finansiranje biodiverziteta povećalo u godinama koje prethode 2022. godini, postoje neki zabrinjavajući trendovi, rekao je O'Donel za Climate Home News.

Na primjer, on je ukazao na disparitet između finansiranja projekata označenih kao „specifični za biodiverzitet“, koji imaju glavni cilj da preokrenu gubitak biodiverziteta, i finansiranja označenih kao „vezano za biodiverzitet“, koji su uglavnom usmjereni na rješavanje drugačijeg problema, ali donosi neke koristi za biodiverzitet.

Izvještaj OECD-a pokazuje da je, dok se ukupno finansiranje biodiverziteta povećalo, iznos sa glavnim ciljem suočavanja sa gubitkom biodiverziteta je smanjen, pao je sa 4,6 milijardi dolara u 2015. na 3,8 milijardi dolara u 2022. godini.

„Ne možemo da zaštitimo prirodu i planetu samo tako što ćemo je učiniti tangencijalnim pristupom drugim poduhvatima finansiranja“, rekao je O'Donel. "Većina finansiranja mora biti sa istinskom željom da se zaštiti priroda."

Oskar Sorija, veteran kampanje za biodiverzitet i izvršni direktor Zajedničke inicijative, istraživačkog centra za životnu sredinu, složio se da nedostatak finansiranja direktno posvećenog biodiverzitetu može ograničiti napore da se zaštite zaštićena područja i obnovi priroda.

Prevalencija zajmova nad grantovima takođe predstavlja izazov za zemlje u razvoju, rekla su dva stručnjaka. „S obzirom da se razvojni budžeti smanjuju u ključnim zemljama donatorima, budućnost stvarne zaštite biodiverziteta visi o koncu“, dodao je Sorija.

Izvještaj OECD-a pokazuje da je većina direktnog javnog finansiranja došla u obliku bespovratnih sredstava, ali je ova vrsta finansiranja rasla veoma sporo u posljednjoj deceniji, sa 6,6 milijardi dolara u 2015. na 7,1 milijardu dolara u 2022. godini.

Finansijski jaz

Na osnovu trendova prikazanih u izvještaju OECD-a, Sorija je primjetio da bi vlade „trebalo da budu u stanju da ispune“ cilj od 20 milijardi dolara za međunarodne javne finansije do 2025. godine.

O'Donel se složio da bi cilj trebalo da bude na dohvat ruke, ali je rekao da će implementacija Globalnog okvira za biodiverzitet dogovorenog u Montrealu – koji uključuje cilj zaštite najmanje 30% kopna i mora i planete do 2030. – zahtijevati veliko dodatno finansiranje.

„Zemlje bi trebalo da pogledaju ovo i kažu ’treba da težimo više‘“, dodao je on.

Jaz u vezi sa dugoročnim finansijskim ciljem koji uključuje sve izvore – za 200 milijardi dolara do 2030. – mnogo je veći, jer izvještaj pokazuje da su trenutno vlade ukupno mobilisale samo oko 25,8 milijardi dolara za biodiverzitet, uključujući i privatni sektor.

U slučaju multilateralnih institucija, sredstva posvećena biodiverzitetu između 2015. i 2022. predstavljaju samo 3% svih razvojnih sredstava isplaćenih u tim godinama. Najveći primaoci su bili Kina (750 miliona dolara), Kolumbija (338 miliona dolara) i Meksiko (207 miliona dolara).

U međuvremenu, zemlje donatori su i dalje mali po broju, sa samo pet vlada odgovornih za skoro tri četvrtine sredstava za biodiverzitet obezbijeđenih između 2015. i 2022. godine.

„Ovo ne može biti samo računovodstvena vježba“, rekao je O'Donel za Climate Home News. „Na kraju, ovo treba da bude vježba uticaja – ona koja je usmjerena na zaustavljanje i preokretanje gubitka biodiverziteta.