Nedavnim iskopavanjima ustanovljeno je da najveći poznati bazen na Mediteranu nije bio pomorska luka, kako se ranije pretpostavljalo, već da je imao svetu ulogu u religiji Feničana, kao i u njihovim astronomskim posmatranjima.
Na malom ostrvu pored zapadne obale Sicilije, prije oko 2550 godina, Feničani su sagradili ogroman sveti bazen u čijem je centru stajala statua boga Baala.
Naučnici su dugo mislili da je drevni pravougaoni bazen na ostrvu Motija služio kao vještačka unutrašnja luka ili suvi dok za feničanske pomorce. Međutim, riječ je o najvećem poznatom svetom bazenu drevnog mediteranskog svijeta, kaže arheolog Lorenco Nigro sa Univerziteta Sapijenca u Rimu.
Feničani su postavili bazen u centar vjerskog kompleksa u lučkom gradu koji se (kao i samo ostrvo) naziva Motija, izvještava Nigro. Bazen i tri obližnja hrama bili su usklađeni sa položajima određenih zvijezda i sazvježđa u ključnim danima u godini, kao što su ljetnji i zimski solsticij. Svako od tih nebeskih tijela bilo je povezano sa određenim feničanskim bogom.
Nigro pretpostavlja da su reflektujuću površinu bazena (koji je bio nešto duži i širi od bazena olimpijske veličine) noću koristili za astronomska posmatranja – tako što su stubovima obilježavali položaje zvijezda. S time bi se mogli povezati i navigacioni instrument, otkriven u jednom hramu, i statua egipatskog boga povezanog sa astronomijom, koja je pronađena u uglu bazena.
Arheolog koji je istraživao Motiju prije oko jednog vijeka prvi je opisao veliki bazen kao luku koja je kanalom povezana sa morem. Slična luka je ranije otkrivena u Kartagini, feničanskom gradu na obali sjeverne Afrike.
Međutim, novija iskopavanja i radiokarbonsko datiranje (koje su sprovodili u Motiji od 2002. godine) pokazali su da „bazen nije mogao da služi kao luka jer nije bio povezan sa morem", kaže Nigro. Njegov tim je privremeno isušio kanal, što je pokazalo da se bazen napaja prirodnim slatkovodnim izvorima. Tek pošto su grčki osvajači pokorili Motiju u bici 396. godine p. n. e., iskopan je kanal od bazena do obližnje lagune, otkrili su Nigro i njegov tim.
Feničani su naselili Motiju između 800. i 750. p. n. e. Sveti bazen, uključujući postolje u centru, sagrađen je između 550. i 520. godine p. n. e., kaže Nigro. Dva traga sugerišu da je na postolju nekada stajala statua Baala. Pošto je bazen isušen, na jednoj od njegovih ivica pronađen je kameni blok sa ostacima velikog izvajanog stopala. Takođe, natpis u malom udubljenju u jednom uglu bazena uključuje posvetu Baalu, glavnom feničanskom bogu.
Bogovi koje su obožavali Feničani bili su pandan bogovima drugih mediteranskih zajednica, na primjer, Baal je bio blizak liku heroja Herkula iz grčke mitologije.
To što su bili otvoreni prema božanstvima drugih zajednica i bili spremni da ih uključe u svoj sistem vjerovanja, „vjerovatno je bio jedan od ključeva njihovog uspjeha širom Mediterana", kaže arheolog Suzan Šerat sa Univerziteta Šefild u Engleskoj, koja nije učestvovala u ovom istraživanju.
Pojedini istraživači smatraju da Feničani nemaju jedinstveni kulturni ili etnički identitet. Međutim, Nigro se ne slaže sa tom tezom. Feničani su razvili uticajan sistem pisanja i govorili semitskim jezikom, a to su bila ključna obilježja kulture istočnog Mediterana, tvrdi on. Kao vješti drevni pomorci, naseljavali su ostrva i priobalne regione i zapadnog Mediterana, te su se integrisali sa tamošnjim stanovništvom; tako su nastajale hibridne kulture, smatra Nigro.
Nalazišta u Motiji pokazuju da je tako stvorena prepoznatljiva zapadnofeničanska kultura. Grnčarija i drugi artefakti ukazuju na to da su se grupe iz Grčke, sa Krita i iz drugih mediteranskih regiona periodično naseljavale na tom ostrvu, počevši od prije oko 4000 godina. Metalni predmeti i drugi nalazi iz različitih faza razvoja Motije pokazuju uticaje sa svih krajeva Mediterana.
Izvor: Science News
