Arheološko područje Mesa Verde bilo je dom seoskog stanovništva Anasaza, koji su tokom XIII veka izgradili celo selo u liticama.
Mesa Verde na španskom znači zelena ploča, a ljudi koji su ovde živeli se često nazivaju Anasazi, što na jeziku Navaho naroda znači drevni narod ili drevni neprijatelji.
Istraživači su nedavno pronašli dokaze da je narod u Mesa Verde posedovao značajno matematičko znanje i da su koristeći zlatni presek, koji je primećen i kod Keopsove piramide, pomogli izgradnju Hrama Suncu, piše LiveScience.
Vremenski uslovi u ovom području su bila nezgodni i jedan od glavnih razloga zašto su ljudi često napuštali ovo mesto.
„Hladne, snežne zime i topla, suva leta, sporadični periodi s dosta vlage koji nekad prologniraju periode suše“, kaže tim iz Arheološkog centra Crow Canyon o vremenskim prilikama na ovom području.
Rani podaci o stanovništvu na ovom području dopiru do 500. godine, kad su se ljudi koji su arheolozi nazivali basketmakers (po svojim fino pletenim korpama) preselili sa periferije Mese Verde u centar. Gajili su kukuruz, pasulj i bundevu. Bili su poznati lovci i po sakupljaju divljih biljaka.
Kao što smo malopre napomenuli, populacija u Mese Verde je često drastično opadala ili rasla. Tako se u periodu između 700. i 850. godine populacija naroda skoro udvostručila, ali su ljudi između 850. i 930. godine masovno napuštali ovo naselje. Populacija je drastično opala, a narod se uglavnom selio u mesta poput Kanjon Čako u Novom Meksiku.
Nedavna istraživanja sugerišu da je promena klime imala ulogu u ovoj migraciji.
Nakon 930. godine, ljudi su počeli ponovo da se vraćaju u Mesa Verde, a vreme provedeno u naseljima poput Kanjona Čako je dosta uticalo na njih što se ogledalo u njihovom načinu života, ali i u izgradnji kuća. U Mese Verde su se vratili s tipom izgradnje kuća koju arheolozi zovu velika kuća (zgrade koje funkcioništu kao mesne zajednice).
Sa sobom su poneli i izvanredna matematička znanja, pa je tako Hram Suncu izgrađen korišćenjem zlatnog preseka, a njegova struktura koristi različite geometrijske oblike koji su konstruisani s velikom preciznošću.
Narod u Mese Verde je takođe pravio kružne strukture bez krova za ceremonije na otvorenom. Nedavna istraživaja otkrivaju da se takva kružna struktura nekada nazivala Mummy Lake (uprkos imenu, nema mumija) nije sadržala toplu vodu, ali je korišćena za neku vrstu rituala.
Tokom XII veka bili su česti periodi suše i naselja koji su naveli ljude da napuste Mese Verde, ali kad su se klimatski uslovi stabilizovali u ranom XIII veku, populacija se ponovo povećala.
Tokom tog perioda povećanja populacije, narod je počeo da gradi ono što zovemo kućama u liticama. Procenjuje se da postoji oko 600 očuvanih kuća u Nacionalnom parku Mesa Verde.
„Mnoge od kućica na liticama na ovom području su male, imaju samo jednu ili dve sobe izgrađene u udubljenju u zidu ili u plitkim pećinama“, kaže arheolog Leri Nordby. On je primetio da je najveće naselje kućica na litici mesto koje zovemo Cliff Palace i sadrži 150 soba i skoro dvadesetak kivas koje su pre svega korišćene kao mesta za rituale.
Na kraju XIII veka ponovo se dogodila velika migracija i ljudi su napuštali Mese Verde i odlazili u južnije krajeve poput Arizone i Novog Meksika zbog različitih faktora: klimatskih promena, porasta populacije, borbi i konflikta.
Jedno od naselja u ovom arheološkom nalazištu, Kanjon peska možda i najbolje opisuje koliko je ljudi napustilo krajem XIII veka ovo područje, koje je postalo pusto naselje ispunjeno ruševinama. Na ovom mestu su primećeni i znaci borbe, a pronađena su 23 ljudska tela (cela ili skoro cela), kao i razbacane kosti 11 drugih osoba, što ukazuje da je najmanje 34 ljudi poginulo ili bilo žrtva okupacije.
