Nema djeteta koje danas ne zna ko je simpatični djedica u crvenom odijelu koji donosi poklone i paketiće “ako ste bili dobri”. Djed Mraz je sastavni dio proslave božićnih i novogodišnjih praznika već vjekovima, ali njegov zadatak, izgled, pa i ime mnogo su se vremenom promijenili.
Lik dobrodušnog djedice koji deci donosi poklone prisutan je u pričama i legendama naroda širom svijeta. Ime i izgled ovog darodavca variraju od kulture do kulture, ali se smatra da su za pojam današnjeg Djeda Mraza najzaslužnija predhrišćanska vjerovanja germanskih i slovenskih naroda koja su, pokrštavanjem ovih naroda, kombinovana sa likom hrišćanskog Svetog Nikole.
Ali, krenimo od početka.
Priča kaže da je za života bio veliki dobročinitelj koji je sve svoje bogatstvo i imanje razdijelio siromašnima, a on sam je, vođen čudesnim glasom, krenuo da u narodu da širi vjeru, pravdu i milosrđe.
Već samom svojom pojavom je donosio utjehu, mir i dobru volju među ljude, a skroman kakav je bio, novac nije davao ljudima u ruke, već im je stavljao u džep da bi se iznenadili kada ga nađu. Posebno je bio naklonjen djeci, a iz njegovog života najpoznatija je ostala priča o tri djevojčice koje je Sveti Nikola spasao od prostituisanja tako što im je ubacivao kroz prozor vreću sa zlatnicima.
U germanskoj tradiciji tako je vjekovima postojao običaj da roditelji djeci za dan Svetog Nikole ostavljaju slatkiše govoreći im da im je to poklon od ovog svetitelja. Ovaj običaj prenio se postepeno i na Božić, u vrijeme kada se kiti jelka.
U 16. vijeku, reformacija Martina Lutera nije promijenila samo hrišćansku religiju nego i lik donositelja poklona. Naime, pošto protestanti ne slave svece, bila im je potrebna nova božićna tradicija, a lik Svetog Nikole postepeno je zamijenio “Father Christmas” – Božić Bata, koji je tokom sedamnaestog vijeka postao dio britanskog folklora.
Sveti Nikola putuje u Ameriku
Naseljavajući prostor Sjeverne Amerike, zapadni doseljenici su preko okeana u “novi svet” sa sobom ponijeli i svoja vjerovanja i običaje. Sant Niklaus, Saint Niklaus, Sinterklass i ostale varijacije imena Svetog Nikole vremenom su sjedinjene i stvoren je Santa Klaus čije ime je američka štampa prvi put upotrebila 1773. godine.
Upravo se u tom periodu Sveti Nikola polako “preobrazio“ u Djeda Mraza kakvog danas poznajemo iako su neki nezaobilazni rekviziti – crveno odijelo, krzneni ogrtač, kočije, irvasi i sve što već ide uz savremenog donositelja radosti i poklona, dodavani kasnije.
Jedan od prvih umjetnika koji je definisao moderni izgled Djed Mraza bio je Tomas Nast, američki karikaturista iz 19. vijeka čija se slika Djed Mraza 1863. godine pojavila u nedeljniku “Harpers vikli”. Priča da Djed Mraz živi na Sjevernom polu takođe je Nastovo delo, a u to vrijeme je “najvoljeniji dedica na svetu” dobio i krzneni ogrtač. Danas tradicionalna crvena boja njegovog kostima, zamijenila je prvobitnu žuto-zelenu 1868. godine kada su Djeda Mrazu dodate i kočije i irvasi.
“Nema Nove godine bez Coca-Coline reklame sa Djed Mrazom”
Presudnu ulogu u stvaranju lika kojeg danas poznaje svako dijete na svetu odigrala je kompanija Coca-Cola tokom ’20-ih i ’30-ih godina prošlog vijeka. Ipak, nije tačna konstatacija da je Djed Mraza “izmislila Coca-Cola”. Ova firma je samo lika koji je već postojao u svijesti kupaca, uzela i promovisala 1931. kroz praznične postere koje je za potrebe marketinške kampanje izradio umetnik Hudon Sanblom.
Coca-Cola nije bila prvi proizvođač bezalkoholnih pića koja je koristila “deficu sa poklonima” u svojim reklamama – Djed Mraz je još davne 1915. “prodavao” kiselu vodu za “White Rock Beverages”, a ista kompanija ga je koristila i u reklamama za svoje slatko piće začinjeno đumbirom iz 1923. godine.
Ipak, tek nakon što mu je u ruku stavljena flaša Coca-Cole, Djed Mraz je, zahvaljujući moći ove kompanije, postao najprepoznatljivije lice svijeta zabave, što je ostao sve do današnjih dana.
