U 20. vijeku nam je IQ porastao za 30 odsto – a gdje smo danas?
Zašto prosječan koeficijent inteligencije u posljednjih nekoliko godina na Zapadu raste sve sporije?
Ova pojava naziva se “Flinov efekat”, po novozelandskom politologu Džejmsu Flinu koji je 1987. godine prvi primijetio da prosječna inteligencija čovječanstva raste u skladu sa sve boljim uslovima života.
Flin je bio prvi koji je uočio da je prosječna inteligencija građana 14 država koje je proučavao stalno rasla od sredine 20. vijeka, i to po stopi koju nije bilo moguće zanemariti – oko tri odsto po deceniji. U pitanju su bile zemlje Sjeverne Amerike i Evrope, a kad su naučnici počeli da prate rezultate Afrike i Azije, ispostavilo se da je trend prisutan i na tim kontinentima.
Takođe se pokazalo da su ljudi počeli da razmišljaju sve logičnije, da su tokom razmišljanja bili sve usmjereniji ka cilju, i da su u svojim zaključcima postali sve prodorniji.
Samo u SAD su djeca na testovima iz 1972. godine pokazala čak 10 odsto bolje rezultate nego 1932. Dalja istraživanja otkrila su da je inteligencija čovječanstva na globalnom nivou od 1909. do 2013. porasla za oko 30 posto, za šta bi inače bilo potrebno na hiljade godina prirodne evolucije.
Naučnici su zatim počeli da rade na otkrivanju uzroka ove pojave. Iznenadilo ih je to što se ispostavilo da na rast inteligencije ne utiču nasljedne osobine, niti tehnološki razvoj.
Mjereći razvoj inteligencije ljudi u posljednjih 20 godina, stručnjaci sa Univerziteta u Beču odabrali su 10 zemalja za posmatranje: Njemačku, Španiju, Francusku, Finsku, Veliku Britaniju, Australiju, SAD, Kinu, Keniju i Južnu Koreju.
Bili su iznenađeni kada su vidjeli da je u tom periodu naviši prosječni rast koeficijenta inteligencije zabilježen u Keniji – čak oko 1.8 odsto godišnje, a najniži u Velikoj Britaniji – oko 0.1 odsto.
Prema posljednjim saznanjima, tehnološki razvoj zaista jeste doprinio tome, ali samo do određene granice. To se najbolje vidi na primjeru Zapada, a Flin je prije nekoliko godina u jednom intervjuu objasnio da su uzrok ove pojave sve lošija koncentracija na podatke i probleme koji nas okružuju, i to zbog sve veće koncentracije informacija kojima nas zasipa okruženje.
Prema statistici, najvažniji uzrok munjevitog rasta inteligencije u 20. vijeku, bio je bolji obrazovni sistem, zatim bolja ishrana, i bolja zdravstvena zaštita. To se najjasnije ogledalo na razvoju generacija koje su dio djetinjstva provele u Drugom svjetskom ili bilo kojem drugom ratu, u kojem su društva u kojima su živjela bila u velikoj mjeri razorena.
Naučnici su konačno primijetili i treću stvar, a to je da širom svijeta postoji mnogo mjesta na kojima čovječanstvo može i mora značajno da napreduje, odnosno, da je dobar dio rasta IQ-a koji je još prisutan, posljedica naglog razvoja zemalja koje je Zapad donedavno zvao “trećim svijetom”.
O tome svjedoče statistike UNESCO-a u periodu od 2003. do 2006. godine o pismenosti stanovništva. Tako je procenat ljudi starijih od 64 godine koji su bili pismeni u to doba u Alžiru iznosio 16 odsto, dok je onih između 15 i 24 godine starosti bilo čak 92 odsto. U Egiptu se ovaj odnos kretao 27 naspram 85 odsto u korist novih generacija, u Siriji 28 naspram 97 odsto, a u Omanu 16 naspram 97 odsto.
(B92)
