Snovi slepih ljudi
Snovi većine osoba prožeti su različitim vizuelnim i auditivnim senzacijama, što je prilično razumljivo budući da se u svakodnevnom životu ljudi masovno oslanjaju upravo na čulo vida i sluha kao glavni izvor informacija o spoljašnjem svetu. Međutim, postavlja se pitanje kako sanjaju oni koji su slepi od rođenja ili su izgubili vid tokom života?
San je složeni fenomen koji nauka XXI veka još uvek nije u potpunosti rasvetlila, ali sigurno je da je u pitanju proces neophodan kako za telesnu, tako i za psihičku regeneraciju. Snovi većine osoba prožeti su različitim vizuelnim i auditivnim senzacijama, što je prilično razumljivo budući da se u svakodnevnom životu ljudi masovno oslanjaju upravo na čulo vida i sluha kao glavni izvor informacija o spoljašnjem svetu.
Međutim, postavlja se pitanje kako sanjaju oni koji su slepi od rođenja ili su izgubili vid tokom života?
Ovim problemom najpre su se pozabavili istraživači sa Univerziteta u Hartfordu, a kasnije je i grupa danskih naučnika sa Univerziteta u Kopenhagenu objavila rad na istu temu u časopisu Sleeping Medicine.
Rezultati hartfordskog istraživanja svedoče da snovi lica koja su oslepela pre pete godine života ne obuhvataju vizuelne sadržaje. Situacija je delimično drugačija među ljudima koji su postali slepi u periodu između pete i sedme godine jer kod nekih vizuelne senzacije izostaju, a kod nekih ipak ne.
Kod pojedinaca koji su vid izgubili nakon sedme godine života, one su zastupljene u znatno većoj meri, ponekad i dugo nakon gubitka vida. Ishod istraživanja koje su sproveli danski naučnici potkrepljuje ove podatke.
Naime, istraživači sa Univerziteta u Kopenhagenu su u okviru svog ispitivanja radili sa tri grupe subjekata. Prva grupa obuhvatala je one koji su bili slepi od rođenja, druga one koji su oslepeli tokom života, dok su treću grupu činile osobe čiji vid nije bio oštećen.
Koristeći elektronske upitnike radi prikupljanja potrebnih podataka o utiscima tokom sna, njegovom sadržaju i osećanjima koja su ispitanici proživljavali snevajući, došli su do sledećeg otkrića: svi ispitanici sa neoštećenim vidom izvestili su da je barem jedan od njihovih snova uključivao i vizuelne senzacije, dok to nije bio slučaj ni kod jednog ispitanika sa urođenim slepilom.
Kada je reč o pojedincima koji su oslepeli tokom života, što su bili mlađi kada su izgubili vid, to su njihovi snovi manje bili obojeni vizuelnim sadržajem.
Takođe, visok procenat ispitanih sa oštećenim vidom izvestio je da su u najvećoj meri u njihovim snovima dominirale auditivne senzacije, ali su ujedno bili prisutni i oseti čula mirisa, ukusa i dodira. Međutim, razlike u emotivnim doživljajima, kao i tematici, nisu bile uočene između grupa.
Takođe je primećeno da je kod slepih ispitanika broj noćnih mora veći. Učesnici čiji je vid bio neoštećen su mnogo ređe svoje snove definisali kao noćne more, dok su one bile učestalije za osobe oštećenog vida.
To je ujedno bio i uzrok razlike u kvalitetu sna, koji je kod slepih bio lošiji. Naučnici nisu u potpunosti sigurni šta se krije iza ovog fenomena, ali nude objašnjenje koje se oslanja na evolutivni značaj košmara. Oni se mogu tumačiti kao simulacije različitih opasnosti koje mogu zadesiti osobu u realnom životu, i na taj način predstavljaju mentalnu pripremu za potencijalno suočavanje sa istim. Ovakvo tumačenje ide u prilog izjavama koje potiču od učesnika pomenute studije koji su slepi od rođenja.
Noćne more koje su opisivali uglavnom su se odnosile na situacije u kojima bi se izgubili i ostali sami, ili bi izgubili svog psa vodiča, ili bi ih udario auto i slično, što zapravo predstavlja stvarne pretnje u njihovom svakodnevnom životu. Iznenađujući faktor bio je da većina ovih ispitanika nije bila svesna prethodno izložene činjenice, budući da košmari koje imaju ne utiču na njihovo svakodnevno funkcionisanje.
Slepi ljudi svakako sanjaju, a njihovi snovi, koji se neretko mogu javiti i u vidu noćnih mora, predstavljaju kombinaciju oseta proisteklih iz različitih čulnih modaliteta.
