U 2023. godinu Republika Srpska ušla je sa 35 siromašnih opština. Od tog broja, 20 ih je izrazito nerazvijeno, dok je 15 opština u grupi nerazvijenih.
Ako se u obzir uzme da na teritoriji Srpske postoje 64 lokalne zajednice, jasno je da, računajući opštine i gradove, više od polovine Republike Srpske (65 odsto teritorije) kuburi sa ogromnim problemima. Da stvar bude gora, u tim opštinama živi svega 206.000 stanovnika, što je manje od petine ukupne populacije u Srpskoj.
Dok iz Vlade RS poručuju da svake godine dodjeljuju grantove pomoći za nerazvijene opštine, iz ovih lokalnih zajednica za "Nezavisne novine" ističu da ta sredstva nisu dovoljna jer se u najvećoj mjeri koriste za plaćanje poreza, te kao socijalna pomoć najugroženijim građanima.
Podsjetimo, Ministarstvo lokalne uprave i samouprave RS svake godine donosi odluku o stepenu razvijenosti jedinica lokalne samouprave. Prema toj odluci, izrazito nerazvijene jedinice lokalne samouprave u 2023. godini su: Berkovići, Vukosavlje, Istočni Drvar, Istočni Mostar, Istočni Stari Grad, Jezero, Kalinovik, Kneževo, Krupa na Uni, Kupres, Lopare, Novo Goražde, Osmaci, Oštra Luka, Pelagićevo, Rudo, Srebrenica, Trnovo, Čajniče i Šekovići.
Kada su u pitanju nerazvijene opštine, tu se ubrajaju: Bratunac, Višegrad, Vlasenica, Donji Žabar, Kostajnica, Ljubinje, Nevesinje, Novi Grad, Petrovac, Petrovo, Ribnik, Rogatica, Han Pijesak, Šamac i Šipovo.
Za sve navedene opštine u 2022. godini Vlada je dodijelila tri miliona KM.
"Sredstva su, između ostalog, namijenjena za podršku proizvodnji, izvozu, osnivanju i razvoju malih i srednjih preduzeća, poljoprivrednoj proizvodnji i ruralnom razvoju, izgradnji novih, rekonstrukciji i održavanju postojećih objekata komunalne infrastrukture, zdravstvenoj zaštiti stanovništva i pomoći socijalno ugroženom stanovništvu i brigu o mladima, te za druge namjene", rečeno je za "Nezavisne" iz Ministarstva uprave i lokalne samouprave RS.
Pored toga, kažu iz resornog ministarstva, u 2022. godini Vlada RS je obezbijedila dodatnih 300.000 KM za sufinansiranje projekata u tim opštinama.
Međutim, novac koji dobijaju je nedovoljan, jednoglasni su iz ovih lokalnih zajednica. Sve one dobijaju novac od Vlade RS kroz četiri godišnje tranše, što je, kažu, tek toliko da pokriju dio funkcionisanja opštine.
"Mi ukupno primimo oko 84.000. To je ništa. Mi stalno pišemo da se to poveća, jer čak četvrtina budžeta Lopara ide na socijalu", kazali su iz opštine Lopare, koja je u grupi izrazito nerazvijenih opština.
Slična situacija je i u Han Pijesku.
"Poseban je problem što smo specifični po pitanju klimatskih i drugih uslova života. Posebno jer smo ruralni, pa smo izrazito razuđeni. Mi od Vlade dobijemo oko 81.000 na godišnjem nivou. Vjerujte da to zaista nije ništa, to ne može da kompenzuje većinu stvari koje otežavaju funkcionisanje opštine", pojašnjava Slavica Ašonja, načelnica Odjeljenja za upravljanje razvojem, privredu i društvene djelatnosti Han Pijeska.
U Ribniku, uprkos činjenici da je riječ o nerazvijenoj opštini, pokrenuti su brojni projekti, kaže načelnik ove lokalne zajednice Nebojša Karać.
"Sredstva koja dobijamo od Vlade koristimo za projekte, to dobro dođe, ali je to nedovoljno da bismo razmišljali o nekom većem napretku i radu. Da budem iskren, pokušavamo da najveći dio sredstava nadoknadimo iz vlastitog budžeta, da to bude neki osnov. Mogu istaći da smo mi u proteklom periodu uspjeli izgraditi sve neophodne institucije u našoj opštini, vrtić, vatrogasnu, dvoranu, Dom zdravlja, a radimo i administrativnu zgradu", navodi Karać za "Nezavisne".
Bojo Gašanović, načelnik opštine Istočni Stari Grad, kaže da ova opština godišnje za funkcionisanje dobije od Vlade između 60.000 i 70.000 KM.
"To je skromna i mala pomoć, koja se u četiri puta godišnje dodijeli u iznosu od 16.000 do 19.000 KM. Mi sa tim ne možemo ništa, sve potrošimo otprilike za plaćanje poreza", ističe Gašanović i dodaje da su na sjednici Saveza opština i gradova predlagali nekoliko rješenja kako pomoći ovim lokalnim zajednicama.
"Mi smo predlagali da se osnuje Fond za izrazito nerazvijene opštine, pa da možemo da koristimo taj fond kada imamo neki projekat. Jedna od mogućnosti za izrazito nerazvijene je i da se smanji porez. Ako sad plaćamo 66 odsto, da plaćamo na primjer 40 odsto, pa da tako možemo da namirimo potrebe neke druge vrste. Mi više potrošimo para na čišćenje snijega nego na primjer Bijeljina", kaže on.
"Isto tako, smatram da bi trebalo da se poveća grant koji daje Vlada sa tri miliona na 12 miliona KM godišnje. Vlada bi trebalo to da prepozna u ovoj godini. Jer ako i ovo malo što nas ima nestanemo, onda će Republika Srpska biti samo u pet centara i to je to", istakao je Gašanović.
