U 2023. godinu Republika Srpska ušla je sa 35 siromašnih opština. Od tog broja 20 ih je izrazito nerazvijeno, dok je 15 opština u grupi nerazvijenih.
Vlada Republike Srpske daje godišnji grant u iznosu od tri miliona maraka plus 300 hiljada maraka kroz sufinansiranje projekata za nerazvijene i izrazito nerazvijene opštine u Republici Srpskoj. Kada se sve sabere, ove opštine dobijaju sličnu sumu novca, od 80 do 100 hiljada maraka godišnje.
Načelnici opština, bez obzira na stranačku pripadnost, saglasni su da bi izdvajanja trebalo da budu veća.
"Problem malih sredina je da je odliv stanovništva ogroman, a jedna od stvari važnih za PDV i njegov povrat je upravo broj stanovnika. Tako da smo mi u makazama tog rješenja, i treba praviti novu strategiju kako nastupiti prema ruralnim sredinama i kako da stanovništvo ostaje, a ne da se koncentriše ka većim centrima", kaže Rado Savić, načelnik opštine Lopare.
"Mi dobijamo kvartalno oko 24 hiljade maraka, znači godišnje oko 100 hiljada. Naravno da treba više i očekujem da će se stvoriti klima da se više podrže izrazito nerazvijene opštine“, poručuje Snježana Ružičić.
Čajniče, kao izrazito nerazvijena opština, ima makadamske puteve. Ulaganja u infrastrukturu su neophodna, a onda i u projekte za ostanak ljudi.
Da bi ove male opštine opstale neophodne su izmjene Zakona o budžetskom sistemu Republike Srpske koje se tiču preraspodjele novca od prihoda koja sada podrazumijeva odnos od 72 odsto za budžet Republike, 24 odsto opštini i četiri odsto Putevima Srpske, poručuje načelnik Čajniča Goran Karadžić.
"Mi smo preko Saveza opština i gradova predlagali da idu ova sredstva u omjeru 50:50, a da se iz ukupnog dijela poveća još dva odsto za nerazvijene opštine“, kaže on i dodaje:
"Kazne od policije, na primjer, idu negdje, ništa se ne vraća ovdje. Ništa ne dolazi ovdje da bi se popravila saobraćajna infrastruktura... Mi predlažemo da se ta sredstva preraspodjele barem pola pola za opštinu. Ili evo sredstva od Šuma. Ide 70 odsto Republici, a 30 ovdje. Šta ima Republika s tim?“.
Nezadovoljni su i u opštini Istočni Stari Grad.
Smatraju da se izdvajanja Vlade Republike Srpske za siromašne opštine moraju povećati na minimalno 12 miliona maraka.
"Pa ako smo imali sada oko 80 hiljada, da imamo barem 300 hiljada. Nama ne treba novac da bismo se nešto kao razvili. Evo juče imali smo od PDV–a 450 maraka za opštinu Istočni Stari Grad i 81 marku od republičkih poreza. Pa da li je normalno da jedna opština može funkcinisati sa 530 maraka“, kaže Bojo Gašanović, načelnik opštine Istočni Stari Grad.
Ljubinje kao nerazvijena opština dobija od Vlade Srpske oko 90 hiljada maraka godišnje.
Pored toga, prethodnu godinu obilježili su projekti ukupne vrijednosti više od pola miliona maraka, ali sa učešćem opštine u iznosu od 300 hiljada i strane donacije od 250 hiljada, dok je Vlada Srpske učestvovala sa svega 25 hiljada maraka.
"Iako teško je ako nemate obezbjeđene osnovne infrastrukturne projekte. Nije naša nadležnost da radimo puteve i slično, a i sami znate kakav je put koji vodi iz Federacije BiH do Ljubinja. Zato je jako teško privući strane investitore i neophodna je pomoć Vlade. Moraju institucije da shvate da nisu isti uslovi za otvaranja radnih mjesta u Banjaluci i Ljubinju. Ali to je sada u domenu politike, i mi ne možemo uticati na to, pa se trudimo da sarađujemo sa svima za dobrobit Ljubinja“, poručuje Vitomir Vojičić, zamjenik načelnika opštine Ljubinje.
Resorni ministar Senka Jujić manjak novca za nerazvijene i izrazito nerazvijene opštine pripisuje globalnoj ekonomskoj situaciji, iako joj je ovo već drugi mandat a izdvajanja za ove opštine ista su već godinama.
„Naravno da Vlada razmišlja i o mogućnosti povećanja tog iznosa, ali to je opet nešto o čemu će se raspravljati kasnije kad vidimo, tek je početak godine, kako će se razvijati situacija na globalnom sistemu, a što se naravno reflektuje i na nas“, kaže Jujić.
S obzirom na to da na teritoriji Srpske postoje 64 lokalne zajednice, više od polovine je na na granici da se ugasi. U tim opštinama živi 206 hiljada stanovnika, što je manje od petine ukupne populacije u Srpskoj.
