Američka nobelovka istočnjačkog duha

Perl S. Bak je jedna od prvih žena koja je dobila Nobelovu nagradu za književnost. Njen život u Kini kao američkog državljanina podstakao je njen književni i lični angažman u cilju poboljšanja odnosa između Amerikanaca i Azijata.

Rane godine

Perl Sajdenstriker je rođena u Hilsborou, u Zapadnoj Virdžiniji, 26. juna 1892. Njeni roditelji, Abšalom i Kerolin Sajdenstriker, bili su prezbiterijanski misionari, koji su bili na dvanaestogodišnjem odsustvu sa dužnosti od njihovih aktivnosti u Sinkjangu, u Kini u vreme njenog rođenja. Sajdenstrikeri su se vratili u Hilsboro nakon gubitka sve dece, osim dvoje, zbog tropske bolesti. Uprkos njihovom iskustvu, vratili su se u Kinu kada je Perl imala samo pet meseci. Za razliku od drugih stranih porodica, Sajdenstrikeri su živeli u kineskom selu.

Perl je progovorila kineski pre nego što je počela da uči engleski jezik. Njene dnevne lekcije uključivale su jutarnje časove sa majkom i popodnevne časove sa tutorom kineskog jezika. Perl se prisećala da se nikada nije osećala drugačije od kineske dece. Ali kada je imala devet godina, porodica je bila primorana da pobegne u Šangaj tokom Bokserskog ustanka protiv stranaca 1900. godine. Oni su se vratili u Kinu kada je pobuna završena, ali je Perl pohađala internat u Šangaju sa petnaest godina.

Ona se preselila u Sjedinjene Američke Države dve godine kasnije i počela školovanje na ženskom Rendolf-Mejkon koledžu (Randolph – Macon Woman’s College) u Virdžiniji. Nakon diplomiranja 1914. godine, postala je asistent na koledžu, ali se ubrzo vratila u Kinu kako bi se brinula o svojoj bolesnoj majci.

Godine 1917. se udala za Džona Losinga Baka (John Lossing Buck), američkog poljoprivrednog stručnjaka, sa kojim se nastanila u severnoj Kini. Od 1921. do 1934. oni su uglavnom živeli u Nankingu, gde je njen suprug predavao teoriju poljoprivrede. Bak je povremeno predavala englesku književnost na više univerziteta u gradu, iako je većinu svog vremena provodila brinući se o mentalno zaostaloj ćerki i iznemoglim roditeljima.

Godine 1925. Bak se vratila u SAD kako bi nastavila studije na Univerzitetu Kornel (Cornell University), gde je u 1926.stekla diplomu mastera za engleski jezik. Kada se vratila u Nanking sledeće godine, jedva je izbegla revolucionarni vojni napad na grad. U međuvremenu, zbog finansijskih problema u porodici, rešila je da počne da piše.

Romani odražavaju ljubav prema Kini

Njen prvi roman, „Istočni vetar: zapadni vetar“ (East Wind: West Wind) 1930. bio je studija sukoba između stare i nove Kine. Naredni je bio „Dobra zemlja“ (The Good Earth) 1931, intenzivan roman o načinu života seljaka u Kini za koji je dobila Pulicerovu nagradu. Godine 1933. Bak je dobila drugu master diplomu, ovog puta na Univerzitetu Jejl (Yale University), a 1934. prijavila je stalno mesto boravka u Sjedinjenim Američkim Državama. Godine 1935. razvela se od Džona Baka i udala se za Ričarda J. Volša (Richard J. Walsh), svog izdavača. Njen obiman književni rad učinio je da 1938. godine dobije Nobelovu nagradu za književnost.

Humanitarnim radom ispunjava život u kasnijim godinama

U naredne tri decenije, dok nastavlja da piše mnoge knjige, Bak je radila na tome da promoviše rasnu toleranciju i da olakša borbu Azijata koji su bili u nepovoljnom položaju, naročito dece. Godine 1941. osnovala je „Udruženje istok i zapad “ (East and West Association) kako bi promovisala veće razumevanje među narodima.

Godine 1949. osnovala je „Kuću dobrodošlice“ (Welcome House), agenciju za usvajanje azijsko-američke dece. Njen poseban interes za decu rezultirao je mnogim dečijim knjigama. Kao nepokolebljiv pristalica multikulturalnih porodica, 1964. godine organizovala je Fondaciju Perl Bak (Pearl’s Buck Foundation) koja pomaže azijsko-američku decu i njihove majke koje žive u inostranstvu.

Iako njenu književnu karijeru krasi šarolikost, gotovo sve njene priče su smeštene u Kini: izuzetno popularan roman „Zmajevo seme” (Dragon Seed), njen manje popularni nastavak „Obećanje“ (The Promise) 1943, i mnogi kasniji romani, kao što su „Peonija, cvet istoka“ (Peony) 1948, „Pismo iz Pekinga” (Letter from Beijing) 1957, i „ Nova godina” (The New Year) 1968. Među ostalim radovima je veoma uspešan roman „Živa trska“ (The Living Reed) 1963, koji prikazuje istoriju korejske porodice tokom kraja 19. i početkom 20. veka. U kasnim 1940-im Bak je takođe napisala trilogiju pod pseudonimom Džon Sedžis (John Sedges).

Poštovana zbog nesebičnog duha

Njena drama „Incident u pustinji“ (Desert incident) je producirana u Njujorku 1959. godine. Njene sposobnosti kao esejiste predstavljene su od strane „Američkog argumenta” (American Argument), eseji napisani sa Eslandom Gud Robson – (Eslanda Goode Robeson) 1949. „Prijatelj prijatelju” (Friend to Friend) 1958. je bio otvoren, iskren razgovor sa predsednikom Filipina Karlosom P. Romulom (Carlos P. Romulo).

Bak je umrla od raka pluća 1973. godine, sa više od stotinu napisanih radova. Možda je još značajnije to što je dobila više od tri stotine nagrada za svoj humanitarni rad na poboljšanju rasnih odnosa u svetu.

Prevela: Vesna Gregorinski
Izvor: Encyclopedia