Afrofuturizam predstavlja umetničku formu, praksu i metodologiju koja omogućava svim pripadnicima negroidne rase da vide sebe kao vodeće aktere u budućnosti, uprkos uznemiravajućoj prošlosti i sadašnjosti.
Rekreiranjem istorije afričkih naroda, stvara se alternativna budućnost, koja spaja naučnu fantastiku, tehnologiju i afričku mitologiju. Umetnička dela koja nastaju u okviru ovog pravca, za cilj imaju da odgovore na pitanje o kakvoj budućnosti bi moglo da se radi, da nije bilo istorije u kojoj je sve oduzeto, ispunjene viševekovnim ubistvima, ropstvom, rasizmom i segregracijama.
Kritičar kulture Mark Deri, u svom eseju “Black to the future” , 1993. godine uveo je pojam Afrofuturizma, kako bi opisao kros-kulturalnu filozofiju umetnika, muzičara i pisaca koji su kroz svoja dela rekreirali ulogu afro-amerikanaca u budućnosti. Iako je ovaj pojam uveden tek krajem 20. veka, pomenute tendencije postojale su i mnogo ranije.
Početkom 50tih godina prošlog veka, došlo je do velikog broja novih izuma, brzog tempa tehnoloških inovacija i razvoja nauke. U to ime, popularna kultura postala je preplavljena sadržajima naučne fantastike, koja su predviđala nove izume koji će unaprediti živote u budućnosti. Bilo da se radi o knjigama, filmovima ili stripovima, svi junaci bili su prikazani iz vizure Zapadnog sveta i time projektovali jasnu sliku da u toj naprednoj budućnosti nema Crnaca kao vodećih uloga. Kao odgovor na takav tretman, džez muzičar Sun Ra, 1972. godine snimio je film “Space is the place”, koji predstavlja spoj moći Crnaca, slobodnog džeza, novog talasa i naučne fantastike. Nakon putovanja kroz kosmos, u svemirskom brodu koji se kreće zahvaljujući muzici, Sun Ra otkriva planetu za koju veruje da će postati novi dom za negroidnu rasu. Danas se filozofija čuvenog džez vizionara, prikazana u pomenutom filmu, smatra jednom od prvih ideja Afrofuturizma.
Medjutim, ovaj pravac ulaznicu u popularnu kulturu dobio je zahvaljujući filmu Crni panter iz 2018. godine, baziranom po istoimenoj ediciji Marvel stripova. Radnja filma smeštena je u fiktivno istočno-afričko kraljevstvo Vakanda, koja nikada nije bilo pod uticajem kolonijalizma i koje predstavlja savršen spoj tradicije i tehnologije. Ova utopijska država prikazuje viziju onoga što bi narodi Afrike mogli da stvore da nije bilo viševekovnih invazija i okupacija. Film je do sada osvojio više od 100 nagrada, među kojima se nalaze 3 Oskara i prva nominacija ovog žanra u kategoriji nagrade za najbolji film. Ipak, ono što je značajnije od nagrada, jeste prekretnica koja se dogodila njegovim izlaskom. Zahvaljujući uspehu koji je ostvario, mišljenje da se filmovi sa crncima u vodećim ulogama obraćaju samo ograničenoj publici, više ne važi, čime su sada otvorena vrata mnogim umetnicima.
Zašto je Afrofuturizam važan?
“Osnaživanjem ljudi da vide sebe i svoje ideje kao deo budućnosti, pospešujete razvoj inicijatora i slobodoumnih ljudi, svih onih koji mogu da izvuku najbolje iz prošlosti i istovremeno iskoriste mogućnosti da kreiraju zajednice, kulture i novi uravnotežen svet”- Vomak, Afrofuturism
Uvodjenjem super heroja sa kojima mogu da se poistovete, deca i mladi koji konzumiraju odredjene kulturne sadržaje, prestaju da budu samo nemi posmatrači života drugih i počinju da vide sebe kao inicijatore promena. Upravo iz tih razloga, mlada spisateljica Tomi Adejemi, radnju svog prvog sci fi tinejdžerskog romana Deca krvi i kosti smestila je u Zapadnu Afriku i likove zasnovala po mitologiji naroda sa te teritorije. Knjiga je doživela veliki uspeh i kod publike i kod kritike, a mnogi su joj pripisivali ulogu buduće Dž.K. Rouling.
Afrofuturizam omogućava umetnicima da rekreiraju prošlost i time prikažu afričko poreklo sa njihove tačke gledišta, čime sami biraju format, narativ i poruke koje žele time da pošalju. Njegova važna uloga ogleda se u borbi protiv ustaljenih stereotipa o afričkim narodima i njihovim kulturama. Prikazivanjem elemenata i motiva iz tradicije, folklora i mitologije u svetlu novih tehnologija, održava se kultura sećanja na njihove vrednosti i istovremeno se prikazuju potencijali ovih naroda. Ovaj pravac, omogućio je mnogim afro-amerikancima da bolje spoznaju svoje poreklo i time se približe svojim korenima i precima.
Autor: Miljana Milojković - kultivisise.rs
