U septembru 2012. godine u Banjaluci pojavljuje se ruska kompanija Teplogazservisproject Overseas. Predstavnici te ruske kompanije su 19. septembra iste godine sklopili “Ugovor o koncesiji za izgradnju, korišćenje i održavanje sistema za autonomno snadbijevanje tečnim naftnim gasom grada Banjaluka”.
Rusi su, prevedeno, dobili koncesiju na projekat gasifikacije Banjaluke. Nakon stavljanja potpisa u tadašnjem Ministarstvu industrije, energetike i rudarstva na čijem čelu je tada bio Željko Kovačević, Rusi koncesiju prebacuju na banjalučku firmu Gazservis d.o.o.
Gazservis d.o.o osnovan je u avgustu 2011. godine, godinu dana prije nego što će ruska kompanija da dobije koncesiju na gasifikaciju Banjaluke.
Čitav slučaj obavijen je velom tajne. Banjalučka firma Gazservis d.o.o. prema dostupnim podacima ima jednog zaposlenog. Na brojeve telefona kompanije niko se ne javlja, a kao jedini predstavnik i lice ovlašteno za zastupanje se navodi izvjesna Vesna Todorović, koja, saznajemo, u Gazservisu ne radi od 2016. godine.
Gazservis se vodi kao firma čija je primarna djelatnost vađenje prirodnog plina. Firma nema nikakvih prihoda. Na adresi koja je kao sjedište firme navedena na internetu je privatna kuća čiji vlasnici kažu da ne znaju o čemu se radi. Broj telefona koji je ostavljen kao kontakt firme, više nije u upotrebi.
Ono što je dodatno zanimljivo dolazi iz Moskve u kojoj je sjedište ruske kompanije koja je prvobitno dobila koncesiju na gasifikaciju Banjaluke. Naime kompanija Teplogazservisproject Overseas osnovana je u Moskvi 2011. Godine, ali je ugašena i prestala sa radom 2018. godine. Ta firma je zvanični osnivač i vlasnik kompanije Gzservis Banjaluka.
Nedugo nakon gašenja kompanije, dva od devet prvobitnih vlasnika, Vladimir Kruglov i Natalia Nazarova otvaraju novu kompaniju identičnog imena, Teplogazservisproject Overseas. Nazarova i Kruglov su u prvoj kompaniji imali zajedno pedeset odsto vlasništva, a kompaniju su dijelili sa još sedam ljudi. Njih dvoje upisani su kao jedini vlasnici nove istoimene kompanije.
Gašenje pa osnivanje druge kompanije istog imena očigledno nije uticalo na Koncesioni ugovor koji je ruska kompanija potpisala sa Vladom Republike Srpske. Prenešeno vlasništvo nad koncesijom banjalučkom Gazservis d.o.o. nije bilo upitno.
Gazservis je pomenut u godišnjem izvještaju komisije za koncesije iz 2017. Godine, gdje se navodi da koncesionar ispunjava svoje preuzete obaveze.
Šta je do sada urađeno?
Na gasifikaciji Banjaluke u posljednjih osam godina nije urađeno ništa. Projekat je zamišljen kao nešto što bi trebalo da riješi i grijanje, ali i snadbijevanje nekih potencijalnih industrijskih postrojenja i zona. Prema našim informacijama koncesionar nije trebalo da vadi gas iz zemlje u okolini Banjaluke već da ga u Banjaluku doprema i skladišti, te da ga iz skladišta širi gradskim gasovodom, koji bi za te namjene bio izgrađen. Dopremanje gasa u Banjaluku je, sa druge strane, međunarodni projekat i tu se moraju usaglasiti igrači na višem, odnosno BiH nivou, pa i višem od toga, što za sada nije izvjesno, tvrdi izvor Gerile iz banjalučke gradske uprave.
U Gradu Banjaluka, inače, podsjećaju da je dužnost Ministarstva energetike i rudarstva da u kontinuitetu prati rad koncesionara kao i da koncesionar nema direktnih obaveza prema gradu Banjaluci.
“Koncesiona naknada za ustupljeno pravo prihod je budžeta Republike Srpske, odnosno budžeta jedinice lokalne samouprave, zavisnosti od nadležnosti za dodjelu koncesije. S obzirom da je navedeni ugovor o koncesiji u nadležnosti Vlade RS, Ministarstva energetike i rudarstva, koncesiona naknada za ustupljeno pravo prihod je budžeta RS, a naknada se dijeli između budžeta RS I jedinice lokalne samouprave na čijoj teritoriji se obavlja koncesiona djelatnost u srazmjeru 30 odsto budžetu RS i 70 odsto budžetu lokalne samouprave”, odgovorili su nam iz Gradske uprave Banjaluka.
Kontrolu obračuna i plaćanje koncesione naknade utvrđene ugovorom o koncesiji vrši Poreska uprava Republike Srpske. Iz ove institucije, međutim, nisu odgovorili na naša pitanja u vezi sa izvršenim ili neizvršenim obavezama koncesionara.
U Ministarstvu energetike i rudarstva tvrde da za navedenu koncesiju i dalje teče pripremni period.
“Nakon potpisivanja koncesionog ugovora, na zahtjev koncesionara, potpisani su Aneksi ugovora radi produženja pripremnog perioda. Urađena je studija izvodljivosti. Koncesionar je u skladu sa obavezama platio jednokratnu koncesionu naknadu”, kažu u resornom ministarstvu bez dodatnih pojašnjenja samih aneksa.
U Komisiji za koncesije Republike Srpske nam nisu dali uvid u Koncesioni ugovor koji je potpisan sa ruskom kompanijom 2012. godine. Uputili su nas na resorno ministarstvo ali su na naš zahtjev za uvidom u ugovor u ovom Ministarstvu ostali bez odgovora.
“Morate se obratiti ministarstvu jer su oni potpisnici ugovora”, kratko nam je sugerisano u Komisiji za koncesije Republike Srpske.
U Transparency international Bosne I Hercegovine podsjećaju na praksu skrivanja koncesionih ugovora nadležnih republičkih institucija.
“Ono što je jasno da bi ugovor prema Zakonu o slobodi pristupa informacijama morao biti dostavljen i dostupan, a ovdje se radi o prebacivanju sa jednog organa na drugi , u čijem je posjedu. Ako i nije u njihovom posjedu dužni su zahtjev proslijediti na onaj organ u čijem jeste. Generalno je kod nas praksa da se jako teško dolazi do ugovora o koncesijama jer se često nastoje sakriti uslovi i obaveze. S obzirom na to da je nadzor nad njihovim ispunjenjem slab, odnosno zavisi od toga o kojem se koncesionaru radi, rekla je za naš portal Ivana Korajlić iz TI BiH.
Projekat gasifikacije nepoznat i odbornicima
Gotovo ništa o projektu gasifikacije Banjaluke ne znaju ni opozicioni odbornici iz banjalučke gradske skupštine.
“Odbornicima nisu dostupne mnoge stvari, kao što nije dostupna ni ova informacija, tako da suštinski ni ostatak stanovnika ne može da zna šta se radi i dešava u njihovom gradu. Ovo prvi put čujem i već na sljedećem skupštinskom zasjedanju ću postaviti to pitanje. Odbornicima uopšteno nisu dostupne informacije koje su krucijalne kao što je u pitanju i zadnje dešavanja oko gubitka zemljišta stare autobuske stanice. Pitam gradonačelnika zašto skupština dobija informacije i tok procesa onda kada je završen proces i presuda je obavezujuća. Mogu dati zaključak da se većina stvari skriva od odbornika, odnosno skupštine, tako uopšteno i od cjelokupne javnosti. Zbog toga grad trpi štete u stotinama miliona maraka!”, kaže odbornik SDS-a Aleksandar Petković.
Prema nezvaničnim informacijama iza projekta gasifikacije Banjaluke stoje pojedinci iz Ministarstva energetike i rudarstva od kojih su neki u tom ministarstvu još od vremena Željka Kovačevića i potpisivanja koncesionog ugovora sa Rusima.
Narodni poslanik Nebojša Vukanović je na jednom od ovogodišnjih skupštinskih zasjedanja, kroz poslaničko pitanje, tražio je informacije o koncesionom ugovoru između Republike Srpske i ruske kompanije Teplogazservisproject Overseas, ali od nadležnog ministarstva za sada nije dobio nikakav odgovor.
“Prošlo je osam godina od kako je famozna firma, koja po mojim saznanjima ima svega jednog zaposlenog radnika, dobila koncesiju a ništa nije urađeno na gasifikaciji Banjaluke, što je dovoljan osnov da se raskine koncesija jer Ugovor nije na vrijeme realizovan. Paradoksalno je i nenormalno da Vlada daje koncesiju na tako veliki i važan posao firmi koja ima svega jednog zaposlenog, ali to je u maniru njihovog namještanja poslova podobnim firmama. Po mojim saznanjima ugašen je pa ponovo registrovana firma u Rusiji, čija je firma u Banjaluci dobila koncesiju, pa je i to osnov da se ona raskine”, tvrdi poslanik Nebojša Vukanović.
O sudbini ugovora, njegovoj realizaciji i eventualnim vezama sa ruskom kompanijom nismo mogli čuti ništa ni od predstavništva Republike Srpske u Moskvi. Pokušaji da zvonjava telefona bude prekinuta podizanjem slušalice u predstavništvu u Moskvi ostali su bez uspjeha. Na telefon se nije, u nekoliko navrata, javio ni šef predstavništva Republike Srpske u Rusiji, Duško Perović.
