Sat za spas Amazonije otkucava! Imamo sve manje vremena da sprečimo potpuno uništenje prašume
Foto: Ivars Utināns
Naučnici upozoravaju na opasnost da Amazonska prašuma pređe takozvanu tačku preokreta nakon koje neće biti moguć povratak u prethodno stanje.
Amazonska prašuma gubi sposobnost da se oporavi od suša i požara, zbog čega bi u budućnosti mogla nepovratno da se pretvori u savanu, otkrilo je novo istraživanje koje su sproveli Univerzitet u Ekseteru, Potsdamski institut za istraživanje uticaja klime (PIK) i Tehnički univerzitet u Minhenu.
Stručnjaci veruju da bi sadašnji razvoj događaja mogao da dovede Amazonsku prašumu do tačke preokreta, nakon koje bi ovaj predeo pretrpeo značajne promene, a povratak u pređašnje stanje više ne bi bio moguć, mada nisu sigurni koliko je taj momenat daleko.
Jedan od ključnih pokazatelja zdravlja prašume jeste njena otpornost, odnosno sposobnost da se vrati u prvobitno stanje nakon nepogoda kao što su suše i šumski požari. Kako bi po prvi put izmerili otpornost Amazona autori istaživanja su ispitivali satelitske podatake prikupljene tokom poslednjih trideset godina.
Analiza satelitskih snimaka je pokazala da je od ranih 2000-tih otpornost na nepogode smanjena u više od dve trećine netaknute šume. Od ranih 90-tih do 2000. godine uočljiv je kraći rast otpornosti, ali je danas ona znatno ispod nivoa od pre trideset godina.
Najveći gubitak otpornosti je u područjima koja su bliža farmama, putevima i urbanim područjima i u regionima koji postaju sve sušniji. Ovakav šablon sugeriše da su glavni uzročnici slabljenju Amazonske prašume deforestacija i globalno zagrevanje.
Amazonska oblast čini više od polovine svetskih tropskih prašuma i stanište je brojnih vrsta bilja i životinja, a osim toga igra važnu ulogu kao ponor ugljen-dioksida u klimatskom sistemu Zemlje. Ako se negativni trend nastavi sumnja se da bi ova prašuma ili neki njeni delovi mogli da se transformišu u sušnu savanu, oslobađajući pri tome ogromne količine gasova sa efektom staklene bašte.
Međutim, čini se da još ima vremena za akciju. „Naša studija pokazuje da se Amazon približava tački preokreta, ali i da je verovatno još nije prešao“, kaže Niklas Burs, istraživač sa PIK-a i jedan od autora.
Njegov kolega i koautor studije Tim Lenton, sa Univerziteta u Ekseteru objašnjava da je ovo momenat kada treba podstaći akcije koje zaustavljaju uništavanje prašume: „Istraživanje daje nove ubedljive dokaze koji podržavaju napore da se preokrene trend krčenja šuma i degradacije Amazona kako bi mu se vratila otpornost na tekuće klimatske promene.”
Rezultati studije objavljeni su početkom marta ove godine u naučnom časopisu Nature Climate Change.
Izvor: Klima 101
