Moramo znati šta udišemo, neophodni su tačni i transparentni podaci
Uprkos znatnim pomacima od početka uspostavljanja mreže mjernih stanica za kvalitet zraka i sistema za informisanje javnosti u zemljama regiona, kvalitet i količina podataka o zagađenju i dalje nisu na zadovoljavajućem nivou, a zvanični rezultati moraju biti mnogo dostupniji i jasniji, saopštio je Eko forum Zenica koji sa partnerima iz regiona sprovodi kampanju „Ujedinjeni Balkan za čist zrak”.
„Građani i građanke Zapadnog Balkana imaju pravo znati kolika je zagađenost zraka i biti obaviješteni o svakoj promjeni. Države i lokalne samouprave dužne su da u svakom trenutku omoguće pristup informacijama o zagađenosti zraka. Podsjećamo njih i medije da je to jednako važno kao izvještavanje o vremenskim nepogodama, i da podaci moraju biti pravovremeni i lako dostupni”, navode učesnici ove regionalne kampanje među kojima su organizacije iz Beograda, Prištine, Podgorice, Sarajeva, Zenice, Skoplja i Tirane.
Uprkos pomacima u uspostavljanju mreže mjernih stanica za kvalitet zraka, nije pokriveno dovoljno teritorije. Čak i u urbanim sredinama nedostaju informacije o nekim zagađujućim materijama, pogotovo o najsitnijoj prašini kategorije PM 2.5, jednoj od najopasnijih materija. Podaci s mnogih stanica objavljuju se sa zakašnjenjem – a za stanovništvo su relevantni samo ukoliko se vide svakog sata. Većina zemalja regiona nema precizan popis izvora i količine emisija zagađujućih materija. Bez toga i ozbiljnih ulaganja u mjerne stanice ne mogu se donositi prave mjere za poboljšanje kvaliteta zraka. Albanija, Bosna i Hercegovina, Crna Gora, Kosovo, Sjeverna Makedonija i Srbija još su u novembru 2020. potpisivanjem Sofijske deklaracije prihvatili Zelenu agendu za Zapadni Balkan, koja je utvrdila obaveze država regiona da poboljšaju mjerenje i izvještavanje i otvorila put ka sredstvima za finansiranje iz Evropske unije.
Pritisak javnosti ostaje ključan za unapređivanje sistema mjerenja i ostvarivanje prava na obaviještenost o nivou zagađenja. Kampanja “Ujedinjeni Balkan za čist zrak” je inicijativa Evropskog Fonda za Balkan u partnerstvu sa organizacijama: Eko forum iz Zenice, Environmental Territorial Management Institute iz Tirane, Sbunker i Balkan Green Foundation iz Prištine, Air Care iz Skoplja, OZON iz Podgorice, Regulatorni institut za obnovljivu energiju i životnu sredinu i Beogradska otvorena škola iz Beograda. Sprovodi se drugu godinu zaredom, sa ciljem podizanja svijesti stanovnika regiona o uzrocima i posljedicama zagađenja, mogućim načinima poboljšanja kvaliteta zraka i borbi za zdraviju životnu sredinu. “Ujedinjeni Balkan za čist zrak” ističe neophodnost regionalne saradnje za transformaciju energetike i sistema zaštite životne sredine, koja bi istovremeno unaprijedila privredu i javno zdravlje.
Učesnici kampanje zajedno čine dostupnim sve materijale kampanje koja pripada svim stanovnicima Zapadnog Balkana i čije aktivno učešće očekuju.
