Credit: Dilara Acikgoz / INA Photo Agency / Sipa USA
O nasilju nad ženama u BiH govori se samo o prigodnim datumima. Sve upućuje na to da je nasilje ne samo u porastu, nego kao da postaje norma, zahvaljujući između ostalog i jačanju konzervativnih struja u društvu. Tako je, međutim, i u nekim drugim zemljama, npr. u Poljskoj koja je već neko vrijeme na ekstremno desničarskom kursu, čime su pogođene mnoge grupe, ali žene i LGBTQI posebno žestoko i otvoreno.
No, jača i otpor. Ove jeseni su širom Poljske mlade žene upadale u katoličke crkve uzvikujući: „Wypierdalaj!“ (Odjebite!). Sudeći po komentarima na društvenim mrežama i u Poljskoj, prije koju godinu je takvo šta bilo nezamislivo. (@RiD)
Piše: Hillary Margolis
Nasilje nad ženama tokom pandemije COVID-19 predstavlja sve izraženiji problem, te žene širom Evrope predvode masovne proteste tražeći od vlada da zaštite žene od zlostavljanja.
Tvrdnja da žene ne bi trebale riskirati živote protestujući za vrijeme pandemije zapravo je bolna ironija: zdravlje žena se koristi kao razlog za suzbijanje akcije, a mnogim ženama je svakodnevno ugrožen život, često i u vlastitim domovima.
Porodično nasilje – stalni problem pogoršan pandemijom
Širom Evrope, čak i prije početka pandemije, svaka je peta žena doživljavala nasilje u porodici. Istraživanje iz 2014. pokazuje da je u Evropskoj uniji svaka treća žena nakon svoje 15. godine života doživjela ili seksualno ili fizičko nasilje. Grupe za ženska prava hrabro prozivaju vlade zbog odsustva reakcije na ovu „pandemiju u sjeni“ budući da se množe dokazi da zatvaranje zbog pandemije znatno uvećava rizik zlostavljanja u porodici dok istovremeno sprečava traženje pomoći.
Po zvaničnim izvještajima tokom martovskog zatvaranja zbog COVIDa-19, porodično nasilje je u Francuskoj, na primjer, u prve dvije sedmice poraslo za 30%. Vlada je pokušala nekim mjerama potaći žrtve porodičnog nasilja da potraže pomoć, ali organizacija Human Rights Watch saznaje od ženskih grupa da su neke mjere bile nestručno sačinjene, a relevantne službe i dalje kubure s nedovoljnim resursima.
Porodično nasilje je stalan problem koji je pandemija pogoršala, ali ga nije uzrokovala. Prema podacima francuske vlade, 2019. godine je bilo 146 ubistava žena koja su izvršili njihovi tadašnji ili bivši partneri – znači jedna žena svaka dva i po dana, što je za 20% više nego 2018. godine. U istom vremenskom periodu stope porodičnog nasilja povećane su za 16% (142.310 zvaničnih prijava). Nakon javnih rasprava o nasilju u porodici vođenim 2019. godine u čitavoj Francuskoj, obećane su opsežne mjere, ali one nisu popraćene odgovarajućim sredstvima.
Prije godinu dana je pokret #NousToutes (Sve mi) širom Francuske održavao demonstracije s hiljadama učesnica koje su pozivale na hitnu akciju protiv femicida i nasilja u porodici. Protest se nastavio na društvenim mrežama. U augustu su aktivistice obilježile godinu od početka protesta protiv femicida prekrivši jedan pariški zid imenima 122 ubijene žene. Uspostavljanje efikasnih mjera je tim hitnije što je Francuska, poput mnogih evropskih zemalja, nedavno ušla u drugi krug zatvaranja.
Žene izlaze na ulice u Turskoj i Poljskoj
U Turskoj su masovne demonstracije izbile u julu, nakon što je 27-godišnju Pinar Gultekin ubio njen bivši partner; u Turskoj su od početka godine ubijene najmanje 234 žene. Neki političari iz vladajuće stranke predsjednika Erdogana predlažu povlačenje Turske iz Konvencije Vijeća Evrope o sprečavanju i borbi protiv nasilja nad ženama i nasilja u porodici, poznate kao Istanbulska konvencija. U zemlji gdje sadašnji ili bivši partneri i muški rođaci svake godine ubiju stotine žena, ovo bi predstavljalo opasan korak unazad. Turske grupe za ženska prava pozvale su na rješavanje problema visoke stope femicida, neuspješne zaštite rizičnih grupa i nekažnjavanja njihovih ubica. Od 2011. godine, kad je Turska potpisala Istanbulsku konvenciju, broj femicida se svake godine povećava. Ženske grupe odavno kritikuju vladu zbog loših rezultata u provođenju zahtjeva sporazuma kojim je trebalo uspostaviti minimalne standarde u prevenciji i zaštiti od nasilja, te krivičnog gonjenja počinitelja. Ženske grupe su u augustu širom Turske organizovale masovne proteste zbog mogućnosti da se vlada – čak i dok broj ubijenih žena raste – povuče iz sporazuma čiji je cilj zaštita žena od nasilja.
I u Poljskoj su ljetos aktivistkinje pokrenule proteste čim je ministar pravosuđa najavio povlačenje iz Istanbulske konvencije. Tamo je to bila tek jedna u nizu masovnih demonstracija budući da su grupe za ženska prava cijele godine imale pune ruke posla. Protesti su zbog mjera zatvaranja uslijed COVIDa-19 premješteni na društvene mreže, te kreirali ogroman val protivljenja uvođenju još većih ograničenja u ionako restriktivne zakone o pobačaju i seksualnom obrazovanju. Zakoni su vraćeni odborima na doradu.
U oktobru, kad je ustavni sud objavio odluku kojom praktično ukida legalni pobačaj (iako Poljska već ima jedan od najstrožih zakona o pobačaju u Evropi), pokret Ženski štrajk (Strajk Kobiet) organizovao je demonstracije koje su postale najveće od 1989. godine. [Demonstracijama žena pridružili su se poljoprivrednici, rudari, taksisti – pa protesti žena prerastaju u sveopšti bunt protiv vlade i njenih politika, op.ur.] Zbog napada koje vladajuća stranka Pravo i pravda (Prawo i Sprawiedliwość) konstantno vrši na prava žena i LGBT osoba, okupljanja ne posustaju usprkos rizicima pandemije i prijetnjama krivičnim tužbama, pa čak i nasilja.
Snagu protesta žene koriste i drugdje. U Ukrajini su žene marširale da bi tamošnju vladu natjerale na ratifikaciju Istanbulske konvencije. A u Španiji su desetine hiljada žena demonstracijama ukazale na nasilje nad ženama i rodnu diskriminaciju.
Možda su nagli porast slučajeva zlostavljanja u porodičnom okruženju tokom pandemije COVID-19 i sve brojnija okupljanja uspjeli privući svjetsku pažnju, ali suzbijanje nasilja nad ženama zahtijeva dugoročna sistemska ulaganja.
IZVOR: openDemocracy
