Dok je kao poslanik u Narodnoj skupštini RS podržavao vlast predvođenu SNSD-om, Nedeljku Milakoviću je sve polazilo za rukom. Opstajao je na čelu Gradskog groblja Banjaluka i pored optužbi za brojne neregularnosti, dobijao sudske sporove protiv tajkuna bliskih vlasti, zapošljavao rodbinu… Nakon što je prešao u opoziciju sve se promijenilo. Ono što je moglo do juče, danas odjednom “nije po zakonu”.
Piše: Ognjen Tešić
Brojni članovi porodice Milaković, iz koje dolazi i pomenuti bivši narodni poslanik, nalaze se na značajnim položajima u javnim preduzećima i institucijama Republike Srpske, vlasnici su privatnih firmi koje im donose značajna finansijska sredstva, ali ni to nije dovoljno za odbranu kada stanete “na žulj” najvišim funkcionerima Srpske. Ali, krenimo redom…
Privatizacija donijela bogastvo
Pojedini članovi ove porodice su vlasnici mnogobrojnih atraktivnih nekretnina i preduzeća koja se bave isključivo trgovinom na malo i veliko, kao i ugostiteljskih objekata na području Banjaluke, ali i drugih gradova u Republici Srpskoj.
Firma “Borac” Travnik
Početak sticanja velikog bogastva ove porodice veže se za proces privatizacije u BiH kada su uspjeli da, kroz različite pravne postupke koje je omogućavao Zakon o privatizaciji državnog kapitala u preduzećima, dođu do nekretnina ali i dijela firme koji se nalazi u RS nekadašnjeg giganta tekstilne i obućarske industrije “Borac” iz Travnika. Pomenuta firma je u svom vlasništvu imala nekoliko desetina nekretnina na najatraktivnim lokacijama na teritoriji Srpske, ali i cjelokupne BiH. Firmu su preuzeli za male novčane iznose, ali je formalno-pravno sve bilo potkrijepljeno i po zakonu.
Nakon preuzimanja navedene firme, Milakovići su za kratko vrijeme stekli bogatstvo koje im je kasnije omogućilo da se infiltrijaju u različite stranke i dođu do značajnog političkog uticaja. U nekoliko navrata su im se posebno “posložile karte” kada je od članova ove porodice zavisilo formiranje republičke vlasti u Republici Srpskoj, kao i lokalne u Banjaluci. Najznačajniju ulogu u sticanju velikog političkog uticaja ove porodice odigrao je Nedeljko Milaković koji je 2014. godine postao poslanik u Narodnoj skupštini RS.
Podsjećamo, dva suprostavljena politička bloka, predvođena SNSD-om sa jedne i SDS-om sa druge strane, imala su gotovo jednak broj poslanika i većina za formiranje vlasti je zavisila od jednog glasa. Socijalistička partija, koja je u višedecenijskoj koaliciji sa SNSD-om i DNS-om, a čiji je visoki funkcioner Milaković tada bio, prešla je cenzus isključivo zahvaljujući njegovom direktnom mandatu, a na osnovu čega su potom obezbijedili još četiri kompenzaciona, te sa pet „ruku“ učestvovali u tadašnjem parlamentu. Kao jako uspješani trgovci, Milakovići su prepoznali tadašnji povoljan trenutak, te su Nedeljkov glas podrške ostanku SNSD-a na vlasti iskoristili za dalje infiltriranje u politički i društveni život Srpske. U periodu koji je potom uslijedio došlo je do epiloga sudskih sporova koji su ovoj porodici omogućili da se u njihovo vlasništvo upišu najatraktviniji poslovni prostori u centru Banjaluke, a i nekoliko direktorskih funkcija u javnim preduzećima koje su zauzeli.
Spor sa Malbašićem
Navedeni poslovni prostori u centru Banjaluke oko kojih su vođeni sudski sporovi bili su u vlasništvu “Trgovine Borac” – dijela ranije pomenute firme “Borac” iz Travnika. “Trgovina Borac” Travnik je te poslovne prostore otuđila u periodu nakon rata iako nije imala pravo da raspolaže njom, jer je sva imovina državnih preduzeća pripala državnim firmama u entitetima u kojima se i nalazi.
Veselko Malbašić (Foto: Dejan Božić/RAS Srbija)
Navedene poslovne prostore je kupio Mihajlo Kovačević iz Banjaluke pa ih je kasnije prodao Veselku Malbašiću, biznismenu iz Banjaluke, čiji se poslovni uspjesi vežu za politički uspon lidera SNSD-a i sadašnjeg predsjedavajućeg Predsjedništva BiH Milorada Dodika, za 4,6 miliona maraka. Nakon što je “Trgovinu Borac” (dio koji se nalazi u RS) u postupku privatizacije kupio Zoran Milaković, Nedeljkov brat, istovremeno je pokrenuo i „maratonske“ sudske postupke da se te nekretnine u centru Banjaluke oduzmu Malbašiću i vrate firmi “Trgovina Borac”, koju su kontrolisali Milakovići.
Poslovni prostori zbog kojih su se vodili sudski, ali i politički sporovi nalaze se u neboderu na Trgu Krajine, u samom srcu Banjaluke. Sam sudski spor je bio obojen političkim bojama pa je u nekoliko navrata i Milorad Dodik, koji je tada bio na funkciji predsjednika RS, tražio od sudova da donesu presude u korist Malbašića.
Zbog ovog sudskog spora bez posla je ostao i tadašnji predsjenik Ustavnog suda BiH Krstan Simić, koji je javno stavio svoja sudska ovlaštenja na raspolaganje Dodiku, „svom šefu“, kako ga je oslovio u dopisu koji je potpisao kao sudija, i Veselku Malbašiću. Da je ovo bio jedan od razloga razrješenja sudije Simića, potvrdila je tadašnja potpresjednica Ustavnog suda Seada Palavrić.
– Kolega Simić jeste razriješen zbog činjenice da je prekršio dužnost funkcije ugrožavanjem ugleda Suda i sudija, a učinio je to pisanjem pisma šefu jedne političke stranke i stavljanjem sebe na raspolaganje njemu, te intervjuima u kojima je iznio niz kriminalizacija na račun Ustavnog suda i sudija tvrdeći da ima dokaze za to, a niti jedan od njih nije iznio – saopštila je tada Palavrićeva.
Ulazak u NSRS i sudski preokret
Sve je išlo u pozitivnom smjeru za Malbašića, dok mu ulazak Nedeljka Milakovića u Narodnu skupštinu RS nije “pomrsio račune”. Nakon što je Milaković podržao vladu SNSD-a i premijerku Željku Cvijanović, dolazi i do nevjerovatnog sudskog obrta u ovim postupcima pred sudovima u RS, kada se navedene nekretnine oduzimaju banjalučkom tajkunu Malbašiću i predaju u vlasništvo i posjed firmi članova porodice Milaković! Okružni sud u Banjaluci, nakon razmatranja žalbi na prvostepenu presudu banjalučkog Osnovnog suda, donio je pravosnažnu i izvršnu presudu u sporu kojom je Malbašiću naređeno da vrati dva poslovna prostora površine 387 metara kvadratnih i isplati 2,9 miliona KM kao nadoknadu štete usljed dugogodišnjeg nezakonitog korišćenja objekta, kao i zatezne kamate, koje dostižu milionski iznos.
Jedan dio te nekretnine u centru Banjaluke potom je iskorišten za nedavno otvoreni luksuzni restoran a dio je dat u zakup drugim firmama za velike iznose, koji se mjere desetinama hiljada maraka na mjesečnom nivou.
Takođe, zanimljivo je da još od privatizacije “Trgovine Borac”, u čijem vlasništvu se nalaze mnogobrojni ugostiteljski i poslovni objekti u RS, poslovanje navedenog preduzeća nije bilo predmet detaljne kontrole državnih instutucija. Pregledom revizorskih izvještaja do 2014. godine, što se vidi na sajtu Banjalučke berze, vidljivo je da su nekretnine firme prebacivane u vlasništvo najbližih članova porodice Milaković, ali i da su ostvareni prihodi premali s obzirom na imovinu kojom firma raspolaže. Istovremeno, kako je firma finansijski bivala sve slabija, njeni vlasnici su postajali značajno bogatiji. Međutim, mnoge nelogičnosti u poslovanju “Trgovine Borac”, na koje ukazuju i revizorski izvještaji, nisu bili predmet ozbiljnije kontrole nadležnih organa. Opravdano se sumnja da su vlasnici koristili politički uticaj za spriječavanje mnogobrojnih postupaka koji su bili pokrenuti, ali nikada do kraja završeni.
Upravljanje Gradskim grobljem
Pored pozitivnog sudskog epiloga u sporu sa Malbašićem, nakon podrške Nedeljka Milakovića vladi Željke Cvijanović, bivši poslanik u republičkom parlamentu obezbijedio je i ostanak na čelu Gradskog groblja Banjaluka. Podsjećamo, aktuelni zakon o sprečavanju sukoba interesa u RS omogućava da se istovremeno može biti poslanik u NSRS i direktor javnog preduzeća u vlasništvu lokalne zajednice, kao i odbornik u lokalnoj skupštini i direktor javnog preduzeća u vlasništvu Republike Srpske, o čemu je eTrafika već detaljno pisala. Milakoviću je u januaru 2018. godine, dok je još uvijek bio dio vladajuće koalicije, mandat produžen na četiri godine. Da bi lakše upravljao pomenutim preduzećem, Milaković je članove Socijalističke partije, kojoj je i sam pripadao, progurao u Nadzorni odbor Gradskog groblja.
Milakovićevo upravljanje pomenutim javnim preduzećem bilo je izuzetno turbulentno pa su javnost, ali i istražni organi bili svjedoci mnogih afera – od osporavanja njegove fakultetske diplome, uzurpiranja zemljišta, pa do javnih nabavki koje su poništavane od strane sudova, iz razloga što je Gradsko groblje kao najpovoljinije uzimalo ponude koje su višestruko bile veće od drugih učesnika tendera i slično.
Otvorena pisma u kojima se Milakovićevo ime spominjalo u negativnom kontekstu slali su i zaposleni u Gradskom groblju, ali i mještani prigradskog banjalučkog naselja Vrbanja.
Otvoreno pismo radnika Gradskog groblja Banjaluka pročitajte klikom na ovaj link.
Dok su prvi pisali o sumnjivim javnim nabavkama, drugi su u više navrata pozivali istražne i gradske organe da spriječe, kako su tvrdili, bespravno uzurpiranje privatnog zemljišta u okolini Gradskog groblja. Prema njihovim navodima, Milaković je na pomenutom zemljištu pojedinim privatnicima omogućio da njihova preduzeća istovaraju zemlju koja je nastala građenjem stambenih objekata u Banjaluci. Problem je nastao, dodali su, kada se na tim divljim deponijama zemljišta pojavila velika količina vode koja se zadržavala i plavila susjedne kuće.
Od administracije do inspektorata
Pored banjalučkog Gradskog groblja, porodica Milaković je 2014. godine dobila na upravljanje i Kazneno popravni zavod Tunjice u Banjaluci. Na mjesto direktora je postavljen Goran Selak, sestrić Nedeljka Milakovića.
Firme Novaka Milakovića, brata pomenutih Nedeljka i Zorana, Novo-tex d.o.o. i A.S.T. d.o.o. Banjaluka, zadržavaju povlašteni položaj u sklapanju unosnih ugovora za nabavku hrane i potrošnog materijala sa Gradom Banjaluka i drugim državnim preduzećima. Milan Milaković, Novakov sin, dobija poslove marketinga i reklamiranja a nakon što je 2016. obezbijedio odbornički mandat u banjalučkoj skupštini i mjesto potpredsjednika lokalnog parlamenta, a samim tim i platu veću od 4.000 KM.
U periodu nakon izbora 2014. godine, mnogi članovi porodice Milaković se zapošljavaju na radna mjesta na kojim rukovodeće pozicije imaju kadrovi Socijalističke partije, od administracije u Gradskoj upravi Banjaluka, u Odjeljenje za privredu, do Republičkog inspektorata.
Napustio vladajuću koaliciju
Izjednačenost u republičkom parlamentu iz 2014. vremenom se, sve masovnijom pojavom tzv. preletača, “topila” a koalicija okupljena oko SNSD-a obezbijedila je stabilnu većinu. U suprotnom smjeru, na opšte iznenađenje javnosti, otišao je nekoliko mjeseci pred istek mandata Nedeljko Milaković.
Podrška Nedeljka Milakovića grupi “Pravda za Davida” najveći je udarac bivšeg socijaliste aktuelnoj vlasti
Iako je do sukoba sa rukovodstvom stranke došlo zbog unutarstranačkih razmimoilaženja i najvjerovatnije zbog toga što ga Gradski odbor SP-a nije želio staviti na čelo izborne liste i tako nagraditi za uspjeh iz 2014. godine, Milaković je zadao ogroman udarac vladajućoj koaliciji. Naime, bio je jedini poslanik vlasti koji je glasao za usvajanje izvještaja koji je sastavio Anketni odbor, formiran kako bi prikupio što više informacija o smrti Banjalučanina Davida Dragičevića (21), koji je nestao 18. marta prošle godine, a njegovo beživotno tijelo pronađeno šest dana kasnije. Milaković je tako na sebe navukao gnjev dojučerašnjih kolega jer je ovo bio prvi slučaj da neko iz vladajuće koalicije ne glasa po direktivi, a i sam slučaj je bio osjetljiv jer su dešavanja oko pokušaja razotkrivanja okolnosti Davidove smrti, koja su pokrenuli mladićevi roditelji i zabrinuti građani, ugrozila vlast više nego cjelokupna opozicija za 12 godina.
Iz matične stranke vrlo brzo su mu i javno poručili da više nije dobrodošao, a Milaković je svoj dalji politički angažman odlučio nastaviti u opozicionom SDS-u, koji mu je ponudio mjesto na svojoj izbornoj listi.
Razriješenje i novi sudski preokret
Prelazak u najveću opozicionu stranku u RS nije oprošten Milakoviću a dalji događaji samo će potvrditi koliko su institucije Srpske zarobljene od strane političkih elita jer sve što je funkcionisalo prethodne četiri godine, sada naprasno nije bilo po zakonu.
Prvo je razriješen direktorske pozicije u Gradskom groblju u Banjaluci, jer je, kako je obrazloženo u odluci Nadzornog odbora preduzeća, bio u sukobu interesa. Dok su nadležni organi godinama žmirili na brojne neregularnosti koje su svako malo isplivavale iz ovog preduzeća, tek pošto je promijenio partiju, Milaković biva razriješen, i to nezakonito.
Utvrđeno da milaković nije u sukobu interesa (Cjelokupna odluka u posjedu eTrafike)
Republička komisija za utvrđivanje sukoba interesa RS je još 2015. godine utvrdila da Milaković nije u sukobu interesa, a na ruku mu ide i sam zakon koji dozvoljava poslanicima u NSRS da budu na čelu preduzeća kojim upravljaju lokalne zajednice, o čemu je eTrafika već pisala.
Takođe, krajem prošle godine dolazi i do novog sudskog obrta u slučaju nekretnine u centru Banjaluke. Naime, Vrhovni sud BiH poništava presudu Okružnog suda u Banjaluci kojom je „Trgovina Borac“ dobila spor sa Malbašićem te vraća predmet na ponovno odlučivanje sa obavezujućim uputama koje daju naslutiti da će se spor ovoga puta završiti u korist Malbašića. Podršku za drugačiji epilog Milaković ovoga puta teško može da očekuje jer trenutno “nije na pravoj strani” niti od njega zavisi skupštinska većina.
I sam Milaković nije imao dileme da je riječ o političkoj smjeni, sličnoj masovnim smjenama kakve smo imali prilike vidjeti neposredno nakon prošlogodišnjih opštih izbora.
„Moja smjena je političke prirode, tu nema dileme. U Republici Srpskoj je sve politika“, rekao je Milaković, te potvrdio da je razlog smjene njegovo glasanje za usvajanje izvještaja Anketnog odbora NSRS, te prelazak u opozicioni SDS.
Sa druge strane, nije komentarisao navode o neregularnostima koje su spominjane u otvorenim pismima radnika Gradskog groblja i mještana Vrbanje, ali je dodao da stvarnih razloga za smjenu nije bilo jer je preduzeće od kada ga je on preuzeo svaku godinu završavalo pozitivno, dok je dug koji je zatekao bio 150.000 maraka.
U dvije kolone
Njegovim prelaskom u SDS, na Opštim izborima 2018. godine porodica Milaković je imala svoje predstavnike na izbornim listama i opozicionih i vladajućih stranaka. Kao nosioc lista za Narodnu skupštinu Socijalističke partije u banjalučkoj izbornoj jedinici postavljen je Goran Selak, koji nakon izbora u oktobru 2018. godine dobija poslanički mandat u Narodnoj skupštini a istovremeno ostaje i direkor Kazneno-popravnog zavoda. Selak preuzima i Gradski odbor Socijalističke partije u Banjaluci i postoje jedan od najuticajnih ljudi u vladajućoj koaliciji u RS, s obzirom na to da je Socijalistička partija imala najbolji rezultat u Banjaluci. Njegovo ime i djelovanje se sve više dovodi u vezu sa srpskim članom Predsjedništa Miloradom Dodikom, tako da će njegovom uticaj po svemu sudeći još više rasti.
Sa druge strane, Nedeljko Milaković nije uspio sa liste opozicionog SDS-a obezbijediti poslanički mandat u Narodnoj skupštini RS zbog visokog unutarstranačkog cenzusa. Međutim, ne treba sumnjati da će u periodu turbulencija i unutarstranačkih izbora u najvećoj opozicionoj partiji igrati značajnu ulogu, kao i u cjelokupnom političkom životu RS. Na izborima je učestvovao i Milan Milaković, na listi Socijalističke partije, ali nije uspio obezbijediti mandat.
* Tekst je proizveden u okviru medijskog pool-a Mreže ACCOUNT (Antikorupcijska mreža organizacija civilnog društva)
