To je mizerija, tih 20.000 KM. I to su isplaćivali u dva ili tri puta, ne odjednom. Nema meni šta ko da prigovara, pogotovo ne odbornici SNSD-a.
Pišu: Andrijana Pisarević / Ognjen Tešić
Rekao je ovo, između ostalog, Marinko Umičević, odbornik SNSD-a u Skupštini grada Banjaluka, odgovarajući na pitanje zašto je ispred Tvornice obuće “Bema”, čiji je tehnički direktor i zastupnik, konkurisao za gradsku subvenciju, koja je dodjeljivana prošle godine, a koju potpisuje gradonačelnik Banjaluke Igor Radojičić, imajući u vidu da mnogi isto tumače sukobom interesa.
Pomenuta podsticajna sredstva nisu vezana za saniranje posljedica virusa korona, koja se trenutno dodjeljuju, već ih je Grad Banjaluka dijelio krajem 2019. godine “za povećanje produktivnosti i konkurentnosti privrednika u funkciji zapošljavanja”, odnosno “sufinansiranje dijela troškova nabavke osnovnih sredstava u cilju tehnološkog razvoja”.
Iz budžeta Grada Banjaluka, tom prilikom je izdvojeno 637.600 KM podsticajnih sredstava, a na spisku “dobitnika” našla su se i dva odbornika najveće stranke u Banjaluci i Srpskoj, ali i firme drugih vlasnika povezanih sa SNSD-om, firme za koje se vežu neke od najvećih afera kao i firma čijem se vlasniku trenutno sudi za teška krivična djela.
Tako je, pored 20.000 KM koje je dobila Tvornica obuće “Bema”, čiji direktor i zaštitni znak Marinko Umičević sjedi u odborničkim klupama, 19.500 KM otišlo na račun firme “Speed”, u čijem opisu stoji “ugostiteljstvo-krčma, zanatstvo, trgovina i usluge”, a na čijem čelu je Umičevićev stranački ali i kolega iz skupštinske klupe, Nenad Grbić.
Odgovor na pitanja da li se tu radi o sukobu interesa i smatraju li da je u najmanju ruku problematično što firme gradskih odbornika uzimaju najveći dio kolača, pokušali smo dobiti od obojice.
Nema meni šta ko da prigovara
Marinko Umičević, direktor Tvornice obuće “Bema” odmah je potvrdio da je dobio 20.000 KM podsticaja, ali je rekao i “da to i nije neki novac”. Na pitanje zašto je onda uopšte aplicirao ako nije neki novac, on je rekao da “ipak malo i znači”.
Šta je 20.000 KM za firmu koja učestvuje sa 10-12 odsto u realizaciji budžeta grada? To nisu nikakve pare za firmu koja zapošljava 1.200 radnika, ali kad uzimaju oni koji imaju kafane i te neke budalaštine, pa čas imaju čas nemaju radnika, što ne bih i ja? Uložili smo to u dvije mašine i opremu, to je za unpređenje domaće proizvodnje”, rekao je Umičević za Moju Hercegovinu.
Na pitanje da li mu je neko rekao da se tu radi o sukobu interesa i da li su mu kolege odbornici ukazivali na to jer je i on sam odbornik koji je dobio podsticaje od grada u čijoj skupštini sjedi i koja ove odluke aminuje, Umičević je odgovorio u svom stilu:
“Kakve to ima veze, što bi mi prebacivali? Pa ja punim budžet grada sa 12 odsto. To je mizerija, tih 20.000 KM. Mi hranimo 1.200 ljudi u Banjaluci. Jedna mašina košta toliko. I to su isplaćivali u dva ili tri puta, ne odjednom. Nema meni šta ko da prigovara, pogotovo ne odbornici SNSD-a koji su prije dvije godine kada sam trebao dobiti nagradu ‘Ključ grada’ bili suzdržani. Šta će oni meni prigovoriti? Pa ja njih hranim! I oni dobijaju te svoje odbroničke naknade od 600 KM zahvaljujući ovakvima kao što je ‘Bema’. Šta da mi prigovori? Hoće da mu puknem plesku? Kod mene je 70 odsto radnika bijeda sa osnovnom školom, nema djece guzonja. Sve je to sirotinja i bijeda. Imaju svašta, redovnu platu, pravo na kredit, prevoz, knjige za školu, svašta. Nažalost, mi ne možemo da izdržavamo cijelu porodicu, nismo mi m:tel da lopatama trpamo pare. Nas i obućare je zadesila sada elementarna nepogoda, stotinu miliona cipela nije se prodalo u Evropi, a sad tek na ljeto se otvaraju prodavnice”, rekao je on.
Umičević je dodao i da će ponovo konukurisati za podsticaje, jer su to i “Bemine” pare. Istakao je da “Bema” nikada nije dužna ni feninga državi i gradu niti radnicima.
Mi redovno plaćamo, pa zašto onda ne bismo uzimali pare koje daju. ‘Bema’ je u aprilu izgubila milion i po maraka što nije radila. Da to nadoknadimo trebaće mi najmanje godina dana”, rekao je on za naš portal.
Slučajno ili ne, na sajtu bizreg.esrpska.com (Jedinstveni informacioni sistem za registraciju poslovnih subjekata Republike Srpske) do prije dva dana među zastupnicima “Beme”, pored Martina Žilnika i Benjamina Fugina, stajalo je i ime Umičevića, ali je uklonjeno u istom danu kada je odbornik SNSD-a kontaktiran povodom dodjele subvencija.
Inače, Umičević je prije SNSD-a bio član opozicionog PDP-a, blizak njenom tadašnjem lideru Mladenu Ivaniću. U tom periodu, iako jedna od najvećih proizvođača obuće u RS duži niz godina, “Bema” nije uspjevala dobijati tendere koje raspisuju institucije Srpske, kako na lokalnom tako i entitetskom nivou.
Put od žestokog kritičara ekonomske i privredne politike SNSD-a završio je prelaskom u tu stranku i pozicijom savjetnika za privredu tadašnjeg predsjednika Republike Milorada Dodika. Nakon pomenutog prelaska “Bema” polako počinje dobijati sve više tendera za obuću, od kojih je snabdijevanje pripadnika MUP-a bio najznačajniji.
Iako sam Umičević često ističe da je njegova firma jedna od najboljih i rezultatima najuspješnijih, to mu nije bila prepreka da se prijavi za gradsku subvenciju. Firma je do pojave virusa korona dobro poslovala, sa konstantnim rastom prihoda što je vidljivo iz podataka dostupnih iz APIF-a. U 2016. Prihod firme bio je oko 12 miliona, 2017 13 miliona, a 2018 oko 14 miliona KM.
Gluvi telefoni sa odbornikom Grbićem
Sa Nenadom Grbićem, odbornikom SNSD-a u lokalnom parlamentu i vlasnikom “Speed”-a nismo imali mnogo sreće, iako smo ga zvali šest puta. Grbić prilikom prvog poziva, predstavljanja i pitanja da li ima nekoliko minuta za razgovor rekao je da ima, a nakon postavljenog pitanja o podsticajnim sredstvima i njihovom trošenju tražio da dođemo kod njega i “vidimo šta se radi”.
Na molbu da potvrdi da li je dobio ta sredstva, rekao je da ne zna kakva sredstva. Na ponovljena pitanja je rekao da nije dobio podsticaje, a potom i da ne čuje ništa. Ni u narednih pet poziva sa Grbićem nismo uspjeli ostvariti komunikaciju, ali je u posljednjem rekao da nema vremena za razgovor jer je u poslu i da se čujemo sutra ujutro. Nakon toga se više nije javljao na telefon.
Inače, Grbić, kojeg mnogi zovu “kraljem Manjače”, perjanica je SNSD-a u južnom dijelu Banjaluke, a najvećoj partiji u Srpskoj u posljednja dva izborna ciklusa donio je 5.767 odnosno 5.306 glasova, što je daleko više nego što pojedini poslanici u Narodnoj skupštini RS osvoje na opštim izborima.
Grbić je vlasnik svadbenog salona “Speed”, najpoznatiji je po unosnom poslu iznajmljivanja šatora, a grupa “Sinovi Manjače” svojevremeno ga je i opjevala. Pjesma “Nešo Speed” u međuvremenu je uklonjena sa YouTube-a ali se njeni stihovi i danas mogu pronaći na internetu.
Korajlić: To je sukob interesa
Ivana Korajlić, izvršna direktorka Transparency Internationala kaže da je kod nas sukob interesa u zakonu vrlo usko postavljen, ali i da nije tako, ovo bi po nekim opštim principima bio sukob interesa jer jedna ista jedinica vlasti daje sredstva onima koji u njoj obnašaju neku funkciju i za firme koje su u njihovom vlasništvu.
Dakle, iz istog onog budžeta koji donose, odobravaju sredstva njihovim konkretnim firmama”, rekla je Korajlićeva za naš portal.
Postoje opšti principi u zakonu pod koje se ovo može podvesti, kaže ona, ali je problem što se komisija za odlučivanje o sukobu interesa kada donosi odluke u pojedinačnim slučajevima, striktno drži nekih drugih odredbi koje se odnose na zabranjene aktivnosti, na nespojivosti i slično.
“Komisija bi na ovo rekla da nije Skupština ta koja donosi odluku i raspoređuje novac, ali svako ko želi da vidi, jasno mu je da to može da se podvede pod opšte principe sukoba interesa. Samo gledaju formalno, da li je on mogao uticati, da li se isključio ili je direktno uticao na glasanje, dok po opštim principima, sukob interesa bi mogao biti i u onim situacijama ako su oni mogli uticati. To je sad pitanje našeg zakona i kako se tumači, šta je realno sukob interesa, a ovo jeste. To što su u komisijama imenovani samo kadrovi iz redova vladajućih, nema smisla ni komentarisati, jer bi onda sve bilo sukob interesa”, kaže ona za Moju Hercegovinu.
Inače, podsticajna sredstva dodjeljuje grad Banjaluka i to tako da se raspisuje jevni poziv, a onda gradonačelnik imenuje komisiju za provođenje postupka dodjele podsticajnih sredstava u funkciji zapošljavanja. U sastav komisije imenuje se sedam članova, od kojih su tri iz reda zaposlenih u Gradskoj upravi grada Banjaluka, i po jedan predstavnik ispred Gradske razvojne agencije, JU Zavod za zapošljavanje RS – Filijala Banjaluka, Područne privredne komore Banjaluka i Zanatsko- preduzetničke komore.
Primjedbe nisu uvažene
Odbornik PDP-a u Skupštini grada Banjaluka Jovo Savanović kaže da je klub odbornika Saveza za promjene dao primjedbu na dodjelu pomenutih podsticaja, a da su dobili objašnjenje kako postoji pravilnik na osnovu kojeg se mogu dobiti podsticaji čiji su zahtjevi, navodno, ispunjeni.
“Podsticaje je dobila i ona drvoprerađivačka firma iz Karanovca. Mislim da je vlasnik onaj Partalo (Drvoprodex, Darko Partalo, prim.aut), i on je dobio podsticaje, a u nekoj je gradskoj komisiji. Njih je nekoliko dobilo sredstva koji su usko vezani uz vlast što je bila najveća primjedba jer se radi o odbornicima ili članovima, ali svi su uz njih. Inače smo davali primjedbe jer se podsticaji ne raspoređuju kako treba. Uglavnom to dobijaju njihovi poslušnici i sateliti. Rijetko ko, tačnije niko ne dobija ako nije uz njih. U sastavu komisija su često i odbornici, ali ne iz naših redova. Mi smo jedino u onoj koja mora da postoji po zakonu, gdje ne daju nikakve pare. Sve što se tiče podsticaja, rade njihovi ljudi i sve je namijenjeno njima, nebitno u kojoj oblasti, da li su podsticaji za zapošljavanje ili socijalna pomoć. Pa ako je predsjednik Savjeta mjesne zajednice osoba koja im nije bliska, taj kraj ne dobija ni socijalnu pomoć. Mnogo toga je sukob interesa, ali prolazi sve”, tvrdi Savanović u razgovoru za Moju Hercegovinu.
Firma „Drvoprodex“ koju je Savanović spominje jedna je od najvećih izvoznika drvnih asortimenata u BiH. Vlasnici su bliski SNSD-u, posebno bivšem gradonačelniku Banjaluke Slobodanu Gavranoviću, a svojevrmeno su bili i donatori najveće stranke u Srpskoj.
Prihodi ove firme su se posljednjih godina kretali oko 30 miliona maraka, a od Grada joj je prošle godine dodijeljeno 20.000 KM.
Podsticaji i pored milionskih prihoda
Sredstva je dobio i „Lanaco“, firma poznata po tome što već više od decenije redovno dobija visoka sredstva iz budžeta RS te niza javnih preduzeća. Iako se njihovi poslovi mjere milionima maraka te se i sami često hvale svojim uspješnim poslovanjem i donacijama drugima, prijavili su se i za podsticaj od, za njih, simboličnih, 20.000 KM, koji im je Grad i odobrio.
Inače, “Lanaco” je 2018. godine, prema dostupnim podacima u APIF-u, a u koje je naš portal imao uvid, ostvario prihod od oko 38 miliona maraka. Godinu dana ranije, 2017. godine, prihodovao je 32 miliona maraka a 2016. godine oko 27 miliona KM.
Do pojave “Prointera”, “Lanaco” je bio najveća IT kompanija u BiH, te pobjednik gotovo svih tendera iz ove oblasti kako na entitetskom tako i na nivou BiH ali su nakon pojave pomenute konkurencije doživjeli nagli pad poslova na domaćem tržištu što su ublažili uspješnim prelaskom na inostrano.
Vlasnik “Lanaca” Nebojša Ninić ranije je bio član Glavnog odbora SNSD-a.
Podsticaj je dobila i firma „Mikroelektronika“, koja je vršila fiskalizaciju u RS, kada je iz privrede izvučeno nekoliko desetina miliona maraka, a efekat fiskalizacije nije postignut niti je suzbijena siva ekonomija. Ta firma je dugo bila u centru više afera jer su je mnogi prozivali da je prodavala kase po višestruko većoj cijeni od realne.
Rukovodstvo „Mikoelektronike“ je redom učlanjeno u SNSD. Sa pomenutom firmom u blisku vezu se dovodi bivši premijer Republike Srpske Aleksandar Džombić, koji se smatra i neformalnim suvlasnkom iste. “Mikroelektronika” i danas ima monopol kada su u pitanju poslovi servisiranja fiskalnih kasa, a koje su obavezne svima koji ih posjeduju.
Pomenuti položaj firmi je obezbijedio i pozamašne prihode. Oni su 2018. godine iznosili 7,5 miliona maraka, godinu dana ranije osam, a 2016. godine sedam miliona maraka.
Vlasnik na sudu, firmi podsticaji
Iz gradske kase izdvojeno je i 19.000 KM za firmu čijem vlasniku se trenutno sudi za polno nasilje nad djecom kao i za nasilje u porodici.
Pomenuta djela su počinjena između 2015. i 2017. godine, a iste je osumnjičeni i uhapšen, a tada su u javnost isplivali i pojedini detalji pomenutih krivičnih djela. Kako Moja Hercegovina saznaje, suđenje je još uvijek u toku. Za prvo djelo koje se ovom vlasniku stavlja na teret prema Krivičnom zakonu Republike Srpske predviđena je minimalna kazna od pet godina zatvora dok je za drugo djelo kazna u rasponu od jedne do pet godina.
