Volfgang Šojble, predsjednik Bundestaga i jedan od najmoćnijih političara u Njemačkoj i EU, na posao dolazi u invalidskim kolicima, a Livija Jaroka, mlada Romkinja iz Mađarske, potpredsjednica je Evropskog parlamenta.
Mada se domaći političari kunu da su im upravo Nijemci i Mađari politički uzori, BiH je miljama daleko od ovakvog scenarija.
Političari u BiH nisu zainteresovani da istinski zastupaju ljudska prava Roma, osoba sa invaliditetom, žrtava nasilja u porodici, starih i ekstremno siromašnih ljudi, niti da građane iz marginalizovanih grupa uključe u donošenje političkih odluka.
Zaključili su to učesnici veb debate „Društveno marginalizovane grupe u doba korone“, koju su organizovali Fondacija „Fridrih Ebert“ u BiH i Banjalučki centar za ljudska prava. Kako su istakli, ni u doba korone, pa čak ni tokom predizbornih kampanja pripadnici mrginalizovanih grupa nisu u fokusu interesovanja aktera, jer oni nisu „tipični birači“.
– Ovakvoj atmosferi doprinose i mediji, koji se marginalizovanim grupama bave sporadično, površno i prigodičarski, najčešće i neprofesionalno, uz robovanje stereotipima – istakao je Dalibor Tanić, glavni urednik romskog portala UDAR.
Romi su, kako je pokazalo i istraživanje koje ovaj portal provodi već godinama, u medijima nevidljivi, osim u dane praznika, kao što su Svjetski dan Roma ili Đurđevdan.
Drugim danima u godini Romi se najčešće u medijima pojavljuju u negativnom kontekstu, uz nepotrebno i za suštinu priče nebitno i isticanje njihove etničke pripadnosti.
– Čak i ako se radi o pozitivnoj priči o, recimo, uspješnoj studentkinji, tu priču u televizijskim prilozima prate scene iz romskih mahala ili slike djece koja prose, i to se želi predstaviti kao „tradicionalni romski život“. Pri tome se novinari, najčešće, uopšte ne trude da objasne kontekst, nego šire i podgrijavaju već uvriježene stereotipe i negativne predrasude prema Romima. Što je najgore, novinari u tome ne vide nikakav problem – upozorava Tanić.
U takvoj situaciji novinarima nije problem ni da, bez ikakavog otklona i komentara, citiraju predsjednika Republike, koji sa skupštinske govornice poručuje „sa gospodom gospodski, a sa ciganima ciganski“, ili narodnog poslanika koji za katastrofalno lošu politiku kaže “to mogu raditi samo osobe s posebnim potrebama, normalan čovjek to ne može uraditi”, ili „poslovanje im je tako loše, kao da je direktor invalid“.
Osim u slučajevima kada im oni posluže kao „stilske figure“ za salvu uvreda, političari u BiH su zapanujuće nezainteresavani za građane, koji su pripadnici marginalizovanih grupa. To se pokazalo i tokom prikupljanja građe za još neobjavljeno istraživanje o odnosu političkih partija i lidera u regionu prema osobama sa invaliditetom, rađeno za jednu britansku fondaciju.
Istraživači su pitanja o ovoj temi poslali na adrese svih relevantnih političkih partija u zemljama Zapadnog Balkana, od Albanije i Sjeverne Makedonije do BiH i Hrvatske. Većina njih uopšte nije odgovorila na upitnik, čak ni kurtoaznim izvinjenjem, a kamoli slanjem traženih podataka.
– Politički akteri u regionu, pa i u BiH, nemaju sluha za osobe sa invaliditetom, na bilo kojem nivou, ni kad je u pitanju učešće građana iz ove kategorije u politici i političkim procesima, ni kada je u pitanju kreiranje i provođenje javnih politika koje se odnose na ljudska prava osoba sa invaliditetom – kaže Ana Kotur Erkić, aktivistkinja za ljudska prava i prava osoba sa invaliditetom.
Ona je istakla da je i u doba korone, a naročito sada, kada brojke iz epidemiloških izvještaja više nisu nisu najvažnije i kada su, u iščekivnju izbora, prioritet postala „neka druga prebrojavanja“, izuzetno teško opstati na frontu borbe za ljudska prava.
-Politika u BiH još nije sazrela da bi se bavila malim ljudima običnih života i da bi rješavala realne probleme građana. Dok se prebrojavaju krvna zrnca tri najveće grupe, stvarni život prolazi ispod radara – rekla je Kotur Erkić.
