Kako je “Mraz” poslovao- prebacivali radnice iz firme u firmu da bi dobili podsticaje od Zavoda za zapošljavanje
Foto: Radio Nevesinje
Od početka 2021. do kraja 2023. godine fima “Mraz” doo Pale, naplatila je 456.000 maraka iz programa podrške zapošljavanju koje dodjeljuje Zavod za zapošljavanje Republike Srpske, što i ne bi bilo sporno da radnice ovog preduzeća koje osim u Palama, ima i poslovne jedinice u Foči i Nevesinju, nisu zapošljavane “na određeno”, na mjesec dana, pa su po isteku ovog roka opet zapošljavane na ista radna mjesta, a za to vrijeme firma naplaćivala nove podsticaje za zapošljavanje “novih radnika”.
Piše: Miljan Kovač
Osim od Zavoda ova firma je dobijala finasijske injekcije i od Vlade RS i lokalnih zajednica. Samo od opštine Nevesinje “Mraz” je inkasirao 450 hiljada maraka na ime podrške privredi. Kako su ta sredstva trošena ovih dana ispituje posebna Komisija koju je s tom namjenom formirao načelnik opštine.
Za to vrijeme radnice “Mraza”, firme u kojoj navode da su sarađivali i sa “najvećim svjetskim brendovima”, dobijale su minimalne plate koje su do kraja prošle godine iznosile cca 700 maraka.
Dvije firme, jedno radno mjesto
Uprkos svemu, ove radnice su više puta formalno zapošljavane, iako su sve vrijeme provodile na istom radnom mjestu, a bilo je situacija i da promijene firmu. Opet samo formalno. Iz ugovora koji su u našem posjedu vidljivo je da su zaposlene nakon isteka ugovora sa “Mrazom”, potpisivale novi ugovor sa firmom “Harmatex” iz Rogatice. Na taj način je, a na ime podsticaja zapošljavanju, ova firma dolazila do sredstva od Zavoda za zapošljavanje RS. Za samo dvije godine Harmatex je od Zavoda naplatio 408.000 KM.
Bitno je navesti i da su obje pomenute firme u vlasništvu Mladena Kovačevića i članova njegove uže porodice.
U ugovoru o radu na određeno vrijeme koji su radnice u Nevesinju potpisivale sa “Harmetexom” početkom decembra prošle godine navodi se “zasniva radni odnos na određeno radno vrijeme” radi isporuke robe za ugovornog partnera “Mraz” doo Pale.
Ugovor
Na pitanje zašto su radnice kojima je istekao ugovor u “Mrazu”, potpisivale ugovor sa “Harmatexom”, da bi na istim radnim mjestima, za istu platu proizvodile robu za “Mraz” vlasnik Mladen Kovačević nije bio voljan da odgovori. Bio je decidan: “Sve je po zakonu”. Takođe nije želio ni da komentariše odnose između dvije firme, uz obrazloženje da su to privatni odnosi unutar njegove porodice.
“Ja imam i neke private stvari osnivač firme je bio moj pokojni otac, ne želim da vam iznosim kako je došlo do podjele između mene brata, majke ali sve je u zakonskim okvirima i ne trebam da vam dajem te podatke”, kaže Kovačević za SPIN Info.
Vlasnik “Harmatexa” doo Rogatica zvanično je Miloš Kovačević. Od marta prošle godine direktor je Srđan Granić. Nadležnosti za zastupanje firme, kako je objavljeno i u Službenom glasniku RS (21.03. 2023), na Granića je prenio Mladen Kovačević. Istovremeno tada je i sjedište “Harmatexa” preneseno iz Pala u Rogaticu.
U decembru prošle godine radnice “Mraza”, nakon što im je istekao prethodni ugovor, potpisale su novi ugovor sa “Harmtexom”.
Poslovne jedinice ove dvije firme u Nevesinju registrovane su na istoj adresi – Kilavci bb.
Obećanja ima garancija nema
Kovačević negira i bilo kakve veze sa bivšim direktorom Zavoda za zapošljavanje Miroslavom Vujičićem iz Istočnog Sarajeva i kaže da se radi o najobičnijim spekulacijama. Umjesto o “tračevima”, kako kaže trebalo bi da se govori o doprinosu koje je njegova firma dala društvu.
“Za ovo vrijeme mog poslovanja, evo uzećemo 15 godina ogroman sam doprinos dao. Nemojte odmah sve gledati negativno… Moja firma postoji 40 godina ja sam druga generacija… Ja imam radnika koji rade kod mene 34 godine to dovoljno o meni govori”, kaže Kovačević.
A upravo je Vujičić prisustvovao sastanku vlasnika “Mraza” i opštinskog rukovodstva u Nevesinju početkom juna 2021. godine na kome je dogovoreno potpisivanje memorandum o poslovnoj saradnji lokalne zajednice i paljanske firme.
Otvaranje pogona “Mraza” u Nevesinju tada je predstavljeno kao privredni potez koji obećava, a posebno kao spas za radnice propale ugašene firme “Klaudija” doo, koja je do gašenja 2020. godine poslovala u istom objektu i bavila se istom djelatnošću koju “Mraz” planira nastaviti.
Na osnovu ovog dogovora, samo nekoliko dana kasnije potpisan je Sporazum o saradnji na osnovu kojeg je Opština ubrzo novom poslovnom partner donirala sredstva.
Međutim, nije moglo bez ozbiljnih propusta koje su evidentirali i revizori.
U izvještaju o provedenoj finasijskoj reviziji Opštine Nevesinje za 2021. godinu, Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske, ustanovila je propuste upravo pri dodjeli sredstva firmi “Mraz”.
Ova opština je u dva navrata 2021. godine doznačila sredstva preduzeću “Mraz” doo Pale u ukupnom iznosu od 450.000 maraka. Prvi dio sredstva u iznosu od 230.000 uplaćena su na osnovu Odluke Skupštine opštine, a na ime finasiranja plata i drugih troškova obuke, prekvalifikacije i dokvalifikacije za 60 radika u trajanju od tri mjeseca. “Mrazu” je opština odobrila i 220.000 maraka po procedure javnog poziva kojim se dodjeljuju sredstva za razvoj proizvodne djelatnosti na području opštine.
Odluka SO Nevesinje
Opština je, što se konstatuje i u ovom revizorskom izvještaju, 24. juna 2021. godine sa “Mrazom” potpisala Sporazum o regulisanju međusobnih prava i obaveza koji se odnosi na dodjelu sredstava po Odluci Skupštine Opštine.
Pored obaveze da će zapošljavati nove radnike i redovno poslovati na području Nevesinja minimalno pet godina, Mraz se obavezao i da će opštini dostaviti “bezuslovnu bankarsku garanciju kao sredstvo obezbjeđanja sa rokom važenja godinu dana, s tim što će se garancija obnavljati naredne četiri godine, mjesec dana prije isteka važeće garancije”.
Međutim, Aneksom na ovaj sporazum poptisanim 12. novembra iste godine iz sporazuma je brisan dio teksta kojim se “Mraz” obavezuje da obnavlja bankarsku garanciju.
Revizorski izvještaj
Trebalo je proći gotovo dvije i po godine pa da se o ovome raspravlja i na sjednici Skupštine opštine Nevesinje održanoj početkom ovog mjeseca. Do čega vjerovatno ne bi ni došlo, da iz “Mraza”, u međuvremenu nisu saopštili da više od pola zaposlenih, otpuštaju sa posla. Kao razlog naveli su povećanje minimalne plate u RS sa 700 na 950 maraka.
Odgovarajući na prozivke odbornika da je aneksom kojim se “Mraz” oslobađa bankarskih garancija napravljna ozbiljna šteta interesu opštine, i zaposlenih, načelnik opštine Nevesinje Milenko Avdalović je dao, vrlo interesantno objašnjenje:
“Smanjili smo garanciju sa četiri na jednu godinu, naravno jer on nije htio da da na četiri godine. Ljudi to je privatni kapital šta je vama!?”
Načelnik je ipak u skladu sa Sporazumom koji je 2021. potpisao sa vlasnikom paljanske firme, formirao Komisiju sa zadatkom da kontroliše utrošak sredstava koje je opština dodijelila ovom preduzeću.
I na Komisiju se bilo malo zaboravilo. Na insistiranje opozicionih odbornika na posljednjoj sjednici opštinskog parlamenta odlučeno je da će Komisija do iduće sjednice pripremiti izvještaj.
Vlasnik “Mraza”, međutim, tvrdi da razloga za brigu zbog izvještaja nema, jer kako kaže oni mogu samo potvrditi doprinos koji je ovoj opštini njegova firma donijela. Sredstva su, kaže namjenski trošena.
“Imate situaciju da je izvršena prekvalifikacija na 60 ljudi, onda imate situaciju da sam uzeo 80 radnika koji nikada nisu ušli u tekstilnu industriju i da sam izvršio obuku tih ljudi davao im minimalnu platu, istina je da su imali minimalnu platu, prosjek plate je bio 900 maraka, oni su imali minimalnu platu, ali sam ih učio s koje strane mašine treba da sjednu i gdje se pali mašina i dam minimalnu platu, dao sam im zanat u ruke. Šest mjeseci je to moj trošak bio”, ističe on, uz napomenu da je investicija “Mraza” ukupno oko devet miliona maraka.
Dijagnoze radnica na oglasnoj tabli
Više radnica “Mraza” u Nevesinju (imena poznata redakciji) tvrde da su u ovom preduzeću sve vrijeme radile pod neviđenim pritiskom. Radilo se, tvrde, i praznicima i mimo radnog vremena, ali bez bilo kakve zakonom predviđene nadoknade za prekovremeni rad. Ono što ih je naviše pogodilo jeste to što je na oglasnu tablu firme bio okačen spisak radnica na bolovanju uz javno navođenje njihovih ličnih podataka i medicinskih dijagnoza.
Javno objavljene dijagnoze
U razgovoru za Spin info Mladen Kovačević nije negirao ove tvrdnje, štaviše on ne vidi ništa sporno u javnom objavljivanju ovakvih podataka. Radio je kaže to: “Zato da im probudim svijest. Za tri godine 6000 izostanaka zbog bolovanja, ja moram promijeniti svijest naroda, nisam ni podal ni zloban”.
Radnice očito niko nije pitao za mišljanje, ni kada je za “doprinos privrednom razvoju u opštini Nevesinje i otvaranju novih radnih mjesta”, “Mrazu” 25. maja prošle godine dodijeljeno opštinsko priznanje.
Iako “Mraz”, kako načelnik kaže “nije dao” bankarsku garanciju na četiri godine, opština je ovom preduzeću prošle godine dodijelila opštinsko priznanje “za doprinos privrednom razvoju u opštini Nevesinje i otvaranju novih radnih mjesta”.
