Hoće li buduće generacije živjeti bez duhanskog dima?

Foto: Google

Prema podacima WHO-a, otkada su zakoni protiv pušenja u mnogim zemljama uvedeni, u svijetu je 300 miliona pušača manje nego što bi ih bilo da zabrane nisu uvedene.

 Piše: Tatjana Đorđević

Dok se u Velikoj Britaniji raspravlja o novom zakonu koji bi stvorio generaciju ljudi kojoj bi bila zabranjena kupovina cigareta i ostalih proizvoda od duvana, u zemljama regije iako je zabranjeno pušenje u javnim i zatvorenim prostorijama, taj zakon se često ne poštuje. Miris duvana u kosu ili na garderobi, čak i i bez toga da nismo povukli nijedan duvanski dim, nije nešto na šta nismo navikli na Balkanu.

S druge strane, pušenje bi moglo da uđe u istoriju u zemljama u kojima se zabrane poštuju, poput Irske, Austrije, Belgije, Italije, Francuske i mnogih drugih zemalja zapadne Evrope, a među kojima neke od njih sada pripremaju nove regulative kojima bi se upotreba duvana mogla totalno zabraniti.

Irska je bila prva zemlja na svetu koja je 2004. godine zabranila pušenje u zatvorenim prostorijama, a sada bi Velika Britanija zakonom o duvanu i elektronskim cigaretama u Velsu i Engleskoj zabranila prodaju duvanskih proizvoda ljudima rođenim u 2009. godini.

Zabrana prodaje cigareta mlađim od 15 godina

Plan premijera Rishija Sunaka da zabrani kupovinu cigareta svima mlađim od 15 godina prošao je polovinom aprila ove godine prvo glasanje u Donjem domu. Sa 383 glasova za i 67 protiv, zakon koji bi bio najstroži na svetu i koji bi mogao biti usvojen do kraja ove godine, ipak je razbesneo neke članove bivše stranke Winstona Churchilla, uključujući i bivše premijere te zemlje, Liz Truss te Borisa Johnsona, koji smatraju da država ne bi trebalo da se meša u to kako će ljudi da žive svoje živote.

Ovaj zakon ipak nije novina, s obzirom da je trebalo da stupi na snagu ove godine na Novom Zelandu, a kojim bi se osobama rođenim u 2008. godini zabranila kupovina cigareta. Međutim od zakona koji je donela vlast bivše premijerke Jacinde Ardern se odustalo zbog nedostatka novca u državnom budžetu.

Koji su rezultati zabrane pušenja?

Inicijativa u Velikoj Britaniji ima za cilj podizanje starosne granice za kupovinu klasičnih cigareta svake godine za jednu godinu, što bi značilo da u jednom trenutku nikome više ne bi bilo dozvoljeno da kupuje duvanske proizvode, među kojima i elektronske cigarete.

Prema podacima koje je objavila britanska izvršna vlast, četiri od pet pušača počela su da puše pre 20 godine i ostaju zavisna do kraja života. Zabrana pušenja u zatvorenim i javnim prostorijama u toj zemlji uvedena je 2007. godine, a već sledeće godine Nacionalni institut za istraživanje zdravlja, objavio je da je 1.000 ljudi manje primljeno u bolnicu zbog srčanih oboljenja. Takođe procenat odraslih pušača se od uvođenja zabrane do 2023. godine gotovo prepolovio i sa 22 odsto pao je na 14 odsto pušača.

U Italiji koja je 2005. godine zabranila pušenje, broj pušača se smanjio za više od milion ljudi, a tokom skoro 20 godina od kada je na snazi zakon poznatiji kao “legge Sirchia”, u toj zemlji već u prvoj godini od kada je stupio na snagu, broj bolesnika sa kardiovaskularnim bolestima opao je za četiri odsto. U Italiji danas ima ukupno 10 i po miliona, a od 2021. godine na snazi je i zakon zabrane pušenja i na određenim otvorenim javnim površinama, kao što su autobuske stanice, parkovi za decu ili stadioni.

Međutim, sada se u pojedinim gradovima, kao što su Torino i Milano, raspravlja o apsolutnoj zabrani na svakoj otvorenoj površini od javnog značaja, kao što su ulice i trgovi. Zapravo pušenje neće biti dozvoljeno u blizini bilo kog drugog čoveka koji se nalazi na rastojanju bližem od 10 metara. Ovaj zakon trebao bi u tim gradovima da počne da se primenjuje od 1. januara 2025. godine. Za prekršitelje predviđene su kazne od 40 do 240 evra.

Prema podacima Svetske zdravstvene organizacije, od kada su zakoni protiv pušenja u mnogim zemljama uvedeni, trenutno u svetu ima oko 300 miliona pušača manje nego što bi ih bilo da zabrane nisu uvedene.

Zagađenje vazduha i dim cigareta

Mera koja bi početkom sledeće godine učinila italijanske gradove “smoke free”, kako stručnjaci tvrde, donesena je pre svega zbog zagađenja vazduha. Milano je jedan od najzagađenijih gradova u Italiji, ali i na svetu. Njegovom zagađenju ne doprinosi samo gust saobraćaj, industrija i geografska pozicija, već kako objašnjava profesor Roberto Boffi, direktor odeljenja za plućne bolesti na Institutu za tumore u Milanu, i cigarete koje zagađuju više nego izduvni gasovi jednog kamiona.

Takozvane čestice Pm10 i Pm2,5, koje se emituju iz strujnih postrojenja, toplana, motornih vozila, nalaze se takođe i u cigaretama. Prema studiji koju je Institut za tumore iz Milana sproveo 2015. godine pokazuje se da tokom leta ima više zagađenja Pm2,5 česticama u pešačkim zonama grada, nego u obližnjim prometnim ulicama.

Iako profesor Boffi tvrdi da jedna cigareta zagađuje tri puta više od jednog kamiona, razlozi za zagađenje u Milanu i padanskoj ravnici regije Lombardija u kojoj se ovaj grad nalazi su višestruki. Svake godine samo u toj regiji od posledica zagađenja umre više od 50.000 ljudi.

Na Balkanu zakon se ne poštuje

Iako u Srbiji postoji zakon o zabrani pušenja od 2010. godine, dok je u Bosni i Hercegovini na snazi od maja 2023. godine, u praksi on ipak ne funkcioniše. Zapravo, ove dve države su jedne od retkih zemalja u Evropi u kojima je pušenje u ugostiteljskim objektima još uvek dozvoljeno.

Iako u Srbiji postoje lokali koji su po definiciji nepušački, reč je uglavnom o kafićima i restoranima koji su podeljeni na delove za pušače i nepušače, a koji su često veoma blizu. S druge strane, vlasnici lokala koji su prethodno odlučili da budu samo za nepušače, tvrde da im se promet znatno smanjio.

Prema istraživanju Instituta za javno zdravlje „Dr Milan Jovanović Batut”, trećina stanovnika Srbije su pušači i među njima je više žena, nego muškaraca. Takođe, u toj zemlji veliki je i broj maloletnika zavisnih od nikotina, dok godišnje umre 15.000 ljudi samo od posledica pušenja. Jedino je Slovenija među zemljama regije koja je 2007. godine zabranila pušenje i u kojoj su sve mere o zabrani pušenja implementirane, te doprinele da se broj pušača znatno smanji, dok je Hrvatska, gledajući situaciju u Evropskoj uniji, na četvrtom mestu po broju onih koji koriste cigarete.

Izvor: AJB